طبق تحقیقاتی که اخیرا انجام شده است، تقریبا 20 درصد از افراد مبتلا به افسردگی، وارد افسردگی کهنه یا مزمن می‌شوند و دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که دو سال یا بیشتر طول می‌کشد. در آزمایشاتی که روی افراد مبتلا به افسردگی کهنه انجام شده، اثرات دارودرمانی نسبت به روان‌درمانی، برتر بوده است. البته برخی شواهد محدود نشان داده‌اند که ترکیب درمانی (دارو و روان‌درمانی) مزیت بیشتری نسبت به هر یک از آنها به تنهایی دارد. با این حال، در ادامه مقاله، توضیحات کاملی درخصوص هر روش ارائه می‌گردد. Chronic Depression (Dysthymia): Symptoms, Treatments, and More
چه زمانی بهتر است به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم و نشانه‌های افسردگی ادامه‌دار شد، در زندگی شما اختلال ایجاد کرد و مهم‌تر از آن، باعث بروز افکار خودکشی یا آسیب به خود و حتی دیگران در ذهن شما شد؛ فورا با یک پزشک صحبت کنید. علائم افسردگی به خودی خود بهبود نمی‌یابند؛ و در صورت عدم درمان، ممکن است بدتر شده یا به مشکلات دیگری منجر شوند. اگر با مشاهده‌ی اولین نشانه‌های این اختلال، درمان را شروع کنید، از وخیم‌تر شدن افسردگی پیشگیری می‌کنید.
در روند درمان افسردگی، شناسایی و درک علائم افسردگی نقش کلیدی دارد. این علائم ممکن است شامل احساس غم، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره، خستگی مفرط، احساس کسالت و کاهش خلق، عصبانیت، سیری از زندگی و تغییرات در الگوی خواب و تغذیه باشد. آگاهی از علائم افسردگی به بیماران و خانواده‌ها این امکان را می‌دهد که در مراحل اولیه، به دنبال درمان مناسب باشند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
درمان افسردگی کهنه
اختلال افسردگی کهنه یا مزمن، یک بیماری جدی است؛ اما خوشبختانه قابل درمان می‌باشد. با تشخیص به موقع و استمرار در درمان علی رغم نبود انرژی و توان کافی، علائم این بیماری بهبود یافته و احتمال تجربه دروه‌های افسردگی در دراز مدت را کاهش می‌دهد. برای درمان افسردگی کهنه، پزشکان، از روان‌درمانی (گفتگو درمانی)، دارودرمانی، درمان با روش‌های نوین و استفاده از الکتروانسفالوگرافی یا ترکیبی از این روش‌ها استفاده می‌کنند.
درمان افسردگی، به ویژه افسردگی کهنه، نیازمند درمانی جامع و متناسب با نیازهای فرد است. در این راستا، مشاوره با متخصصان سلامت روان و استفاده از روش‌های درمانی متنوع مانند روان‌درمانی، داروهای ضدافسردگی و… می‌تواند به تسهیل فرآیند درمان افسردگی کمک کند.
روش‌های دارویی درمان افسردگی کهنه
انواع مختلفی از داروهای ضدافسردگی برای درمان افسردگی کهنه وجود دارد؛ که پزشک، با توجه به شرایط جسمی و روانی بیمار و همچنین با توجه به سایر بیماری‌ها، داروی مناسب را انتخاب می‌کند. فرایند نتیجه گیری از داروهای ضد افسردگی، اغلب زمان بر است؛ زیرا داروهای ضدافسردگی معمولاً چند هفته طول می‌کشند تا به‌طور کامل اثر کنند. همچنین برخی از این داروها، عوارض جانبی ناخوشایندی دارند. البته به مرور زمان این عوارض کاهش می‌یابند و بدن انسان با آنها تطبیق پیدا می‌کند.
گاهی، نیاز است بیمار، چندین داروی مختلف را زیر نظر پزشک امتحان کند تا مناسب‌ترین گزینه برای او مشخص شود. همچنین، فرد مبتلا به افسردگی کهنه، برای درمان نیاز دارد که به صورت طولانی مدت داروهای ضدافسردگی را مصرف کند. علاوه بر این، قطع داروهای ضدافسردگی باید کاملا زیر نظر پزشک باشد؛ چون اکثر این داروهای سبب وابستگی بیمار شده و پس از قطع مصرف، نیاز به مراقبت دارند. در آخر، توجه کنید که تجویز دارو، فقط و فقط با دستور پزشک متخصص انجام می‌گیرد.
داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
این دسته از داروها با افزایش سطح سروتونین در مغز به بهبود خلق و خو کمک می‌کنند. نمونه‌هایی از این داروها شامل سیتالوپرام، فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین و سرترالین هستند. مزیت این داروها، این است که معمولاً عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای قدیمی‌تر دارند و برای بسیاری از بیماران موثر واقع می‌شوند.
داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs)
این دسته از این داروها نه تنها سطح سروتونین بلکه نوراپی‌نفرین را نیز در مغز افزایش می‌دهند. از جمله این داروها می‌توان به دولوکستین و ونلافاکسین اشاره کرد. این داروها، می‌توانند برای افرادی که از دسته‌ی مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سرتونین (SSRIs) نتیجه نگرفتند، مؤثر باشند.
داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای (TCAs)
این دسته از داروها، قدیمی‌تر از سایر دسته‌های دارویی هستند و آمی‌تریپتیلین و نورتریپتیلین را شامل می‌شوند. این داروها، عوارض جانبی بیشتری نسبت به بقیه دارند؛ به همین دلیل معمولاً به عنوان گزینه دوم یا سوم در درمان استفاده می‌شوند.
داروهای تعدیل‌کننده سروتونین
این داروها سطح سروتونین در مغز را تغییر می‌دهند و شامل ترازودون و ورتیوکستین می‌باشند. این داروها، معمولاً برای بیماران مبتلا به افسردگی مقاوم که به بقیه داروها جواب ندادند یا برای تسکین خواب بیماران استفاده می‌شوند. در فرآیند درمان افسردگی کهنه، استفاده از داروهای مؤثر و به‌روز اهمیت زیادی دارد. با پیشرفت علم پزشکی، جدیدترین داروی ضد افسردگی در ایران، می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای بیماران مبتلا به افسردگی کهنه باشد.
این داروها، معمولاً با هدف کاهش علائم افسردگی و بهبود کیفیت زندگی بیماران تجویز می‌شوند. آگاهی از جدیدترین داروی ضدافسردگی در ایران، به بیماران کمک می‌کند تا با مشورت پزشک، بهترین روش‌های درمانی را برای رفع افسردگی کهنه انتخاب کنند و به نتایج مطلوب‌تری دست یابند.
روش‌های غیردارویی درمان افسردگی کهنه
روش‌های درمان غیردارویی، طیف گسترده‌ای از اقدامات را شامل می‌شود که در ادامه به تفصیل توضیح داده خواهد شد. این روش‌های غیردارویی، به تنهایی یا درکنار روش‌های دارویی برای کنترل علائم و بهبود افسردگی کهنه استفاده می‌شوند.
روان‌درمانی (گفتگودرمانی)
روان درمانی یا گفتگودرمانی یکی از راه‌حل‌های درمانی افسردگی کهنه و سایر اختلالات خلقی محسوب می‌شود. در این نوع درمان، جلساتی برگزار می‌شود؛ و یک روان‌درمانگر مهارت‌های مقابله با چالش‌های زندگی روزمره و افکار منفی نسبت به خود را به شما می‌آموزد. همچنین، روان‌درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا به روال مصرف دارو و حفظ عادات سبک زندگی سالم پایبند بمانید. در نهایت، جلسات روان‌درمانی، تنها به صحبت میان شما و روان‌درمانگرتان محدود نمی‌شود؛ بلکه می‌توانید از جلسات خانواده‌درمانی، گروه‌درمانی یا گروه‌های حمایتی با سایر افراد مبتلا به افسردگی مزمن بهره‌مند شوید.
روش‌های رفتاری
این روش درمانی که درکنار سایر روش‌ها استفاده می‌شود؛ به آموزش تکنیک‌هایی از جمله مهارت‌های مقابله‌ای، مدیریت استرس، مدیتیشن و ذهن‌آگاهی می‌پردازد. در مهارت‌های مقابله‌ای، بیماران تکنیک‌هایی یاد می‌گیرند که برای مقابله با استرس و چالش‌های روزمره سودمند هستند. این مهارت‌ها می‌توانند شامل تکنیک‌های تنفس عمیق، مدیریت زمان و تکنیک‌های حل مسئله باشند. علاوه بر این، در مدیتیشن و ذهن‌آگاهی، یاد می‌گیرند با تمرکز بر زمان حال، اضطراب را کاهش دهند. مدیتیشن و تمرین‌های ذهن‌آگاهی می‌توانند به بیماران کمک کنند تا با افکار و احساسات خود بهتر کنار بیایند و به آرامش دست یابند.
فعالیت بدنی منظم و تغذیه سالم
ورزش منظم می‌تواند به بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی کمک کند. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن یا یوگا تأثیر مثبتی بر سلامت روان دارند. ورزش باعث افزایش تولید هورمون‌های شادی می‌شود و می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و کاهش استرس کمک کند. همچنین، مصرف مواد مغذی مانند اسیدهای چرب امگا-3 موجود در ماهی، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌تواند به بهبود وضعیت روانی کمک کند. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که رژیم غذایی متعادل از انواع گروه‌های غذایی، با کاهش علائم افسردگی مرتبط است. همچنین، محدود کردن مصرف شکر و کافئین می‌تواند تأثیر مثبتی بر خلق و خو داشته باشد.
به طور کلی، نتایجی که از تحقیقات به دست آمده، نشان می‌دهد که عوامل سبک زندگی نقش مهمی در اختلال افسردگی دارند. همچنین، تاثیرات ورزش، خواب کافی، تغذیه متعادل و سالم، روابط اجتماعی و عادات فردی به هیچ وجه قابل چشم پوشی نیست.
روش‌های نوین مبتنی بر الکتروانسفالوگرافی
امروزه، از روش‌های تشخیصی و همچنین درمانیِ نوینی مانند qEEG، نوروفیدبک و انواع متدهای آن از جمله لورتا نوروفیدبک برای رفع افسردگی کهنه بهره می‌گیرند. الکتروانسفالوگرافی کمی، اطلاعات دقیقی از فعالیت‌های الکتریکی مغز ارائه می‌دهد؛ و تغییرات امواج مغزی و ناهنجاری‌های مرتبط با این اختلال را شناسایی می‌کند. یکی از کاربردهای qEEG در این خصوص، شناسایی نقاطی از مغز است که به اصلاح توسط روشی مانند نوروفیدبک نیاز دارند. نوروفیدبک و متد جدیدتر و پیشرفته‌تر آن به نام لورتا نوروفیدبک، فعالیت‌های مغز را حتی در عمقی‌ترین قسمت‌های آن تنظیم می‌کنند و بدین ترتیب، سبب بهبود تغییرات ایجاد شده ناشی از اختلال افسردگی می‌شوند.
این روش‌های نوین، می‌توانند در کنار سایر روش‌ها یعنی دارویی و غیردارویی برای درمان موثرتر بیمار، استفاده شوند. هرچند طبق صلاحدید پزشک معالج بیمار، ممکن است هر روش به تنهایی یا با ترکیبی از روش‌های دیگر برای نتیجه‌بخش‌تر شدن فرایند درمان استفاده شود.
درمان افسردگی کهنه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که افسردگی، تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی فرد و روابطش با دیگران می‌گذارد. اقدام به رفع افسردگی کهنه، نه تنها به بهبود روحیه و عملکرد روزانه کمک می‌کند، بلکه به برقراری روابط اجتماعی سالم و تقویت احساسات مثبت نیز می‌انجامد. بنابراین، توجه به این مسئله و اقدام به درمان به موقع، می‌تواند به تغییرات مثبت و ماندگار در زندگی افراد مبتلا به افسردگی کهنه منجر شود.
