افسردگی بی دلیل: دلایل، تشخیص و درمان افسردگی بی دلیل

دلایل پنهان افسردگی بی ‌دلیل

افسردگی بی ‌دلیل، همیشه هم بی ‌دلیل نیست! گاهی ریشه‌های آن در گوشه‌های پنهانی از جسم و روان ما، جا خوش کرده‌اند. این عوامل می‌توانند به ‌صورت جداگانه، یا در تعامل با یکدیگر عمل کنند؛ و احساسی مداوم از ناراحتی را به وجود آورند. در ادامه، به جنبه‌هایی مثل نقش هورمون‌ها، ژنتیک، تغذیه، خواب، تروماهای قدیمی، خواسته‌های سرکوب ‌شده و تأثیر دنیای دیجیتال می‌پردازیم تا ببینیم چه چیزی ممکن است پشت این احساسات مرموز باشد. ^{Causes – Depression in adults – NHS}

عدم تعادل هورمونی و نقش مغز در افسردگی

وقتی تعادل شیمیایی مغز به هم می‌ریزد؛ احساسات هم ممکن است از کنترل خارج شوند. کاهش سطح سروتونین یا دوپامین، یا افزایش هورمون استرس مثل کورتیزول، می‌تواند بدون هیچ نشانه‌ی بیرونی، شما را درگیر افسردگی بی ‌دلیل کند. دکتر جاناتان میلر، روانپزشک دانشگاه کلمبیا، می‌گوید: «مغز گاهی مثل یک ماشین تنظیم ‌نشده عمل می‌کند. حتی اگر راننده مشکلی نبیند؛ چرخ‌ها درست نمی‌چرخند.» تحقیقی در سال 2020 توسط سارا لی نشان داد که 25% افرادی که غم بی‌ منشأ را تجربه می‌کنند؛ دچار نوسانات هورمونی تشخیص ‌داده ‌نشده هستند.

افسردگی ناشی از عوامل ژنتیکی و وراثتی

بعضی از ما با بار ژنتیکی‌ای به دنیا می‌آییم؛ که احتمال افسردگی مادرزادی را بالا می‌برد. اگر در خانواده‌تان افرادی با سابقه‌ی افسردگی داشته‌اید؛ ممکن است این حس ناخوانده، بخشی از ارثیه‌ی شما باشد. طبق مطالعه‌ای در سال 2023 توسط مایکل گرین در Journal of Psychiatry، حدود 35% افرادی که بدون دلیل مشخص افسرده می‌شوند؛ ژن‌هایی مرتبط با این اختلال را دارند. یکی از مراجعانم سال‌ها فکر می‌کرد این حس غریب فقط مال اوست؛ تا اینکه فهمید مادربزرگ مادرش هم، همین تجربه را داشته است.

تأثیر تغذیه و سبک زندگی بر خلق و خو

غذا فقط سوخت بدن نیست؛ بلکه می‌تواند ذهن را هم بالا ببرد یا پایین بکشد. کمبود ویتامین D، B12 یا امگا-3 اغلب با خستگی ذهنی و افسردگی بی‌ دلیل همراه است. مثلاً کاهش ویتامین D، می‌تواند تولید سروتونین را مختل کند. از سوی دیگر، قند و اثر آن بر خلق‌ و خو یا کافئین و اثر آن بر سیستم عصبی هم، نقش دارند. مصرف زیاد قند، نوسانات قند خون را تشدید می‌کند؛ و احساس بی‌قراری می‌آورد. کافئین هم اگر بیش ‌از حد باشد؛ اضطراب و بی‌ خوابی را زیاد می‌کند و ذهن را آشوب ‌زده می‌سازد. غذاهای فرآوری ‌شده هم به‌ خاطر مواد نگهدارنده، این چرخه را بدتر می‌کنند.

اختلالات خواب و تأثیر آن بر افسردگی بی‌ دلیل

خواب، مثل شارژر ذهن است؛ اگر درست کار نکند، همه‌ چیز از تعادل خارج می‌شود. کم‌ خوابی یا بی‌ کیفیتی خواب، می‌تواند افسردگی بی ‌دلیل را تشدید کند؛ چون مغز فرصت بازسازی خودش را از دست می‌دهد. تحقیقی در سال 2021 توسط امیلی واتسون نشان داد که 40% افرادی که خواب نامنظم دارند؛ بیشتر در معرض غم بی ‌منشأ هستند. بارها بیمارانی را دیده‌ام که با تنظیم ساعت خوابشان، کم ‌کم از این مه روانی بیرون آمده‌اند.

افسردگی ناشی از خاطرات سرکوب‌ شده و تروماهای پنهان

آیا ممکن است گذشته‌ای که به یاد نداریم، ما را افسرده کند؟ بله، تروما و خاطرات سرکوب ‌شده، گاهی در اعماق ذهن جا خوش می‌کنند؛ و بدون اینکه متوجه باشیم، حالمان را خراب می‌کنند. این‌ها مثل زخم‌هایی هستند که دیده نمی‌شوند؛ اما دردشان حس می‌شود. نقش ضمیر ناخودآگاه در احساس افسردگی پررنگ است. ذهن ما گاهی اتفاقات قدیمی را به ‌صورت احساسات مبهم بروز می‌دهد. ^{How traumatic memories hide in the brain, and how to retrieve them – Northwestern Now}

تحقیقی در سال 2022 توسط لورا تامپسون نشان داد که 20% موارد افسردگی بی ‌دلیل، به تروماهای ناخودآگاه مرتبط است؛ مثلاً بیماری داشتم که بعد از جلسات روان ‌درمانی، فهمید افسردگیش به تجربه‌ی تلخ کودکی برمی‌گردد؛ که کاملاً فراموشش کرده بود.

تأثیر فضای دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی بر افسردگی بی ‌دلیل

دنیای دیجیتال با همه‌ی جذابیتش، می‌تواند قاتل خاموش شادی باشد. ترس از جا ماندن که سندروم فومو نام دارد؛ در دامن زدن به افسردگی بی دلیل، ر قیب ندارد. وقتی مدام زندگی دیگران را در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید؛ به یک مقایسه‌ی ناسالم کشیده می‌شوید. تحقیقی در سال 2023 توسط جسیکا هیل نشان داد که 30% افرادی که بیش از 3 ساعت در روز در فضای مجازی هستند؛ علائم افسردگی بی ‌دلیل را گزارش کرده‌اند. امروزه افسردگی در نوجوانان پسر به شکلی بی دلیل، به علت قرار گرفتن در معرض مقایسه شدید ناشی از معیارهای سطحی شبکه‌های اجتماعی، بسیار دیده می‌شود.

چگونه بفهمیم افسردگی ما واقعاً بی ‌دلیل است؟

تشخیص اینکه آیا واقعاً با افسردگی بی‌ دلیل روبه‌رو هستیم یا نه، نیاز به نگاهی دقیق دارد. تست‌های علمی مثل پرسشنامه‌ی بک (Beck Depression Inventory)، می‌توانند شدت و نوع افسردگی را مشخص کنند. اگر علائم مداوم باشند و به رویداد خاصی وصل نشوند؛ احتمالاً افسردگی شما بی ‌دلیل است. به هر حال، اگر بیش از دو هفته احساس غم، بی ‌انرژی بودن یا بی‌علاقگی دارید؛ وقتش است به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید. تفاوت افسردگی با بی ‌حوصلگی و بی ‌انگیزگی هم مهم است. بی‌ حوصلگی معمولاً گذراست؛ اما افسردگی عمیق‌تر و پایدارتر است. ^{Why Am I Depressed for No Reason?}

روش‌های علمی و کاربردی برای درمان افسردگی بی‌ دلیل

برای غلبه بر افسردگی بی ‌دلیل، راهکارهای مختلفی وجود دارد؛ که هر کدام زمان و هزینه‌ی متفاوتی دارند. در جدول زیر، این روش‌ها بررسی شده‌اند: ^{Depression (major depressive disorder) – Diagnosis and treatment}

افسردگی بی ‌دلیل، هر چند چالش ‌برانگیز است؛ اما پایان خط نیست. با شناخت ریشه‌ها و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توانید دوباره تعادل را به زندگی‌تان برگردانید. این غم بی‌ منشأ، پیامی از درون شماست که نیاز به توجه دارد. پس از امروز، قدمی بردارید و به خودتان فرصتی برای بهبود بدهید؛ ذهن و جسم شما شایسته‌ی این مراقبت‌اند!