سردرد و ناراحتی‌های موضعی
یکی از رایج‌ترین عوارض rTMS سردرد است. در بیشتر موارد، این سردرد خفیف بوده و به داروهای مسکن ساده مانند ایبوپروفن یا استامینوفن پاسخ می‌دهد. علت اصلی سردردها فشار مغناطیسی است که بر روی عضلات سر اعمال می‌شود و منجر به تنش در این ناحیه می‌شود. علاوه بر سردرد، برخی از بیماران ممکن است احساس ناراحتی موضعی یا تحریک در ناحیه‌ای که کویل مغناطیسی قرار دارد، داشته باشند. این ناراحتی معمولاً پس از چند جلسه کاهش می‌یابد، زیرا بدن به تحریکات مغناطیسی عادت می‌کند. با این حال، توصیه می‌شود که در صورت ادامه‌دار بودن این علائم، با پزشک معالج مشورت شود. Adverse events of repetitive transcranial magnetic stimulation
تشنج
هرچند که وقوع تشنج به عنوان یک عارضه جانبی نادر rTMS تلقی می‌شود، اما امکان وقوع آن در برخی افراد با حساسیت‌های عصبی وجود دارد. این عارضه معمولاً در بیمارانی که مستعد تشنج یا صرع هستند، دیده می‌شود. به همین دلیل است که rTMS برای افرادی که تاریخچه‌ای از تشنج دارند یا به برخی داروهای ضد تشنج حساس هستند، با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام می‌شود.
میزان وقوع تشنج در این روش بسیار نادر است و استفاده از پروتکل‌های خاص می‌تواند احتمال وقوع آن را به حداقل برساند. با این حال، بیماران باید قبل از شروع درمان، ارزیابی دقیقی از سوی پزشک متخصص داشته باشند تا از ایمنی آنها اطمینان حاصل شود.
تحریک بیش از حد و تغییرات خلقی
بعضی از بیماران پس از جلسات rTMS ممکن است تحریک‌پذیری بیش از حد یا تغییرات ناگهانی در خلق و خو را تجربه کنند. این تغییرات معمولاً به دلیل تاثیر تحریک مغناطیسی بر عملکرد نواحی مختلف مغز است. اگرچه در اکثر موارد این تغییرات موقت هستند، اما ممکن است برخی بیماران تجربه طولانی‌تری از این علائم داشته باشند. Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation (rTMS)
احساسات موقتی از جمله اضطراب، خشم یا حتی احساسات مثبت مانند سرخوشی بیش از حد از جمله عوارض جانبی احتمالی هستند که ممکن است بعد از جلسات اولیه ظاهر شوند. پزشکان معمولاً این تغییرات را تحت نظر دارند و در صورت نیاز برنامه درمانی را اصلاح می‌کنند.
عوارض شناختی و حافظه
rTMS معمولاً تأثیرات منفی بر عملکرد شناختی ندارد و در برخی موارد حتی ممکن است به بهبود عملکردهای شناختی مانند توجه و حافظه کمک کند. با این حال، برخی از بیماران گزارش‌هایی از کاهش تمرکز یا ضعف در حافظه کوتاه‌مدت پس از جلسات درمانی داشته‌اند. این علائم معمولاً موقت هستند و پس از مدتی از بین می‌روند. در موارد نادر، این اثرات ممکن است برای مدتی طولانی‌تر باقی بمانند. مطالعات بیشتری در حال انجام است تا به طور کامل اثرات rTMS بر روی عملکردهای شناختی مغز مشخص شود. بیمارانی که پس از درمان مشکلات شناختی را تجربه می‌کنند، باید با پزشک خود مشورت کنند تا در صورت نیاز، برنامه درمانی تغییر یابد.
مشکلات شنوایی
یکی دیگر از عوارض نادر rTMS مشکلات شنوایی است که ممکن است به دلیل صدای بلند تولید شده توسط دستگاه rTMS در حین درمان ایجاد شود. این صدا می‌تواند به صورت موقت یا دائمی شنوایی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. استفاده از محافظ گوش در طول جلسات درمانی به عنوان یک اقدام پیشگیرانه توصیه می‌شود تا از هرگونه آسیب احتمالی به گوش‌ها جلوگیری شود. بیماران باید قبل از شروع درمان درباره این عارضه احتمالی اطلاعات کافی داشته باشند و در صورت احساس هرگونه تغییر در شنوایی، فوراً پزشک خود را مطلع کنند.
خستگی و خواب‌آلودگی
برخی از افراد پس از حضور در تعداد جلسات rTMS احساس خستگی یا خواب‌آلودگی شدید می‌کنند. این عارضه معمولاً در روزهای ابتدایی درمان بیشتر شایع است و ممکن است پس از چند جلسه کاهش یابد. خستگی به احتمال زیاد به دلیل تحریک نواحی مغز و تأثیر آن بر سیستم عصبی مرکزی رخ می‌دهد.
اگرچه این عارضه موقتی است، اما بیمارانی که نیاز به انجام فعالیت‌های روزمره دارند، ممکن است دچار اختلالاتی در عملکردشان شوند. توصیه می‌شود بیمارانی که این عارضه را تجربه می‌کنند، استراحت کافی داشته باشند و در صورت ادامه‌یافتن این علائم با پزشک خود مشورت کنند.
تهوع و سرگیجه
در برخی موارد نادر، بیماران ممکن است پس از جلسات rTMS احساس تهوع یا سرگیجه کنند. این علائم ممکن است به دلیل تحریک مستقیم مغز یا تغییرات در سیستم عصبی و تعادل بدن ایجاد شود. این عوارض معمولاً خفیف هستند و پس از مدتی از بین می‌روند. اگر علائم شدید باشند یا برای مدت طولانی ادامه یابند، بیمار باید به پزشک خود مراجعه کند تا ارزیابی دقیق‌تری انجام شود. ممکن است پزشک بر اساس شرایط بیمار تغییراتی در برنامه درمانی ایجاد کند تا این علائم کاهش یابند.
خطرات طولانی‌مدت
در حالی که تحقیقات نشان داده‌اند که rTMS به طور کلی ایمن است، همچنان نگرانی‌هایی در مورد عوارض طولانی‌مدت استفاده از این روش وجود دارد. برخی از متخصصان بر این باورند که مطالعات بیشتری برای بررسی اثرات rTMS در دوره‌های زمانی طولانی‌تر لازم است. با این حال، تاکنون هیچ شواهدی قطعی درباره اثرات مخرب طولانی‌مدت این روش ارائه نشده است. بیماران باید با پزشکان خود درباره مزایا و معایب rTMS صحبت کنند و تصمیم آگاهانه‌ای درباره استفاده از این روش بگیرند.
هزینه هر جلسه rTMS چگونه است؟
هزینه هر جلسه rTMS می‌تواند بسته به موقعیت جغرافیایی، کلینیک یا بیمارستانی که خدمات را ارائه می‌دهد، و همچنین تخصص پزشک معالج متفاوت باشد. در ایران، هزینه هر جلسه درمان rTMS معمولاً بین 1,5 الی 3 میلیون تومان متغیر است. در کشورهای دیگر، این هزینه‌ها ممکن است به مراتب بیشتر باشد. همچنین، تعداد جلسات مورد نیاز نیز می‌تواند تأثیر زیادی بر هزینه کل درمان داشته باشد. معمولاً یک دوره کامل درمانی شامل ۲۰ تا ۳۰ جلسه می‌شود که به صورت روزانه یا چند روز در هفته انجام می‌شود.
پیشگیری از عوارض آر تی ام اس
خوشبختانه با رعایت تدابیر پیشگیرانه می‌توان از بسیاری از این عوارض جلوگیری کرد. در ادامه به نکاتی اشاره می‌شود که به کاهش و پیشگیری از این عوارض کمک می‌کنند:
- استفاده از محافظ گوش؛ استفاده از محافظ گوش در جلسات درمانی برای جلوگیری از مشکلات شنوایی ضروری است.
- تنظیم شدت تحریک؛ کاهش شدت دستگاه در صورت بروز سردرد یا ناراحتی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- مصرف مسکن‌های خفیف: در صورت بروز سردرد، مصرف مسکن‌های ساده مانند ایبوپروفن یا استامینوفن توصیه می‌شود.
- نظارت پزشک متخصص؛ انجام rTMS تحت نظارت یک پزشک متخصص می‌تواند از بروز عوارض جدی مانند تشنج جلوگیری کند.
- اطلاع‌رسانی به پزشک؛ هرگونه علائم غیرعادی باید فوراً به پزشک گزارش شود تا اقدامات لازم صورت گیرد.
- مدیریت استرس و اضطراب؛ کاهش سطح استرس و اضطراب از طریق تکنیک‌های آرام‌سازی، می‌تواند به کاهش عوارض جانبی مانند تحریک‌پذیری کمک کند.
- توجه به تغذیه مناسب؛ مصرف غذای سالم و متعادل، به‌خصوص غذاهای حاوی مواد مغذی برای مغز، می‌تواند به بهبود نتایج درمان و کاهش عوارض کمک کند.Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation (rTMS)
مهمترین ترین خطرات rTMS چیست؟
در مجموع، دستگاه آر تی ام اس (rTMS) به عنوان یک روش ایمن و موثر برای درمان اختلالات عصبی شناخته می‌شود، اما ممکن است عوارضی داشته باشد. شایع‌ترین عوارض دستگاه آر تی ام اس شامل سردرد و ناراحتی‌های موضعی در ناحیه سر است که معمولاً خفیف و موقتی هستند. همچنین، در موارد نادر، ممکن است عوارض جدی‌تری مانند تشنج رخ دهد که بیشتر در افراد با سابقه مشکلات عصبی دیده می‌شود.
از دیگر عوارض دستگاه rTMS می‌توان به مشکلات شنوایی به دلیل صدای بلند دستگاه و تحریک‌پذیری اشاره کرد. به‌طور کلی، عوارض rTMS قابل مدیریتی هستند و با مشورت با پزشک می‌توان این عوارض را کاهش داد و هرگونه علائم غیر عادی باید سریعاً به پزشک گزارش داده شود تا اقدامات لازم صورت گیرد.
