rTMS چیست؟ | کاربرد دستگاه rTMS (آر تی ام اس) چیست؟

دستگاه rTMS چیست؟

rTMS مخفف “Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation” به معنای تحریک مغناطیسی مکرر از روی جمجمه است. روش rTMS با استفاده از دستگاه‌های مغناطیسی کوتاه و تکراری به نقاط خاصی از مغز ارسال می‌شوند. این میدان‌های مغناطیسی می‌توانند فعالیت نورون‌های مغزی را تحت تاثیر قرار دهند و همچنین با تنظیم فعالیت های غیرطبیعی مغز، به درمان اختلالات روانی، عصبی و مغزی بیمار کمک کنند.

یکی از ویژگی های مهم آر تی ام اس که باعث جلب نظرات مثبت و موفقی به خود شده، این است که این روش درمانی برخلاف روش‌های تهاجمی مانند جراحی های مغزی یا درمان های دارویی سنگین، بدون درد و خطرات شدید انجام می‌شود؛ این روش درمانی به بیمار اجازه می‌دهد تا بلافاصله پس از انجام درمان به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

کاربرد آر تی ام اس چیست؟

کاربرد آر تی ام اس در درمان بیماری‌های گوناگونی از جمله افسردگی مقاوم به درمان، اضطراب، پارکینسون، اختلالات یادگیری و دردهای مزمن مانند میگرن است. این شیوه برای تنظیم فعالیت های مغزی در بیماران مبتلا به مشکلات روانی، مغزی و عصبی به کار می‌رود؛ به ویژه افرادی که از درمان‌های دارویی و روان‌درمانی تاثیر مثبت و مورد نظر خود را نگرفته‌اند. دستگاه rTMS می‌تواند گزینه‌ای مناسب و امیدوار کننده برای افراد درگیر بیماری هایی از جمله افسردگی شدید، اضطاب و اختلالاتی از جمله بیش فعالی باشد.^{Transcranial magnetic stimulation – Mayo Clinic}

بیماری های اعصاب قابل درمان با دستگاه rTMS 

همان‌طور که اشاره شد، این درمان، بهترین درمان برای اختلالات خلقی به خصوص افسردگی اساسی است؛ همچنین آر تی ام اس توانسته در اختلالات زیر نیز موثر واقع شود:

• افسردگی
• وسواس فکری و عملی OCD
• دوقطبی
• استرس پس از سانحه PTSD
• اسکیزوفرنی
• اختلالات خواب
• حملات پنیک
• این درمان را می‌توان برای مشکلات عصبی نیز به کار برد.
• مانند:
• پارکینسون
• آلزایمر
• میگرن
• سکته مغزی

به یاد داشته باشید که آر تی ام اس یک روش درمانی موثر است اما نیاز به تایید و تجویز پزشک دارد! زیرا پروتکل درمانی rTMS برای هر بیمار منحصر به فرد است؛ همچنین گاهی درمان rTMS برای همه مراجعین، به یک میزان، موثر نیست. بنابراین لازم است از مشورت یک پزشک متخصص در این زمینه استفاده کنید؛ و همچنین برای انجام این روشی درمانی به بهترین مرکز آر تی ام اس در تهران مراجعه کنید، تا بیشترین نتیجه را دریافت کنید.

درمان افسردگی با آر تی ام اس

یکی از رایج ترین و شایع ترین مشکلات روانی، که با آر تی ام اس قابل درمان است، افسردگی می‌باشد. بسیاری از کسانی که از بیماری افسردگی رنج می‌برند و نتیجه‌ای از درمان های دارویی و روان درمانی نمی‌گیرند، می‌توانند از این روش درمانی بهره‌مند شوند.

درمان اضطراب با دستگاه rTMS

در برخی موارد برای درمان اضطراب rTMS مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش با تنظیم فعالیت‌های مغزی، می‌تواند شدت اضظراب را کاهش دهد و بیمار را به حالت آرامش بیشتری برساند.

تاثیر rTMS بر اختلالات یادگیری و بیش‌فعالی

بیمارانی که درگیر اختلال یادگیری و ADHD هستند نیز، می‌توانند از روش rTMS نتایج خوب و موثری بگیرند. این تکنولوژی به بهبود عملکرد مغز در این بیماران کمک کرده و می‌تواند توانایی های یادگیری فرد را تقویت کند.

درمان درد های مزمن عصبی با دستگاه آر تی ام اس

یکی دیگر از کاربرد های آر تی ام اس درمان درد های مزمن مانند میگرن است. این روش می‌تواند شدت و دفعات حملات میگرن را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.

کاهش علائم پارکینسون با rTMS

پارکینسون به عنوان یک بیماری عصبی پیش‌رونده، معمولاً و در اکثر شرایط نیاز به درمان‌های پیچیده دارد؛ دستگاه rTMS با تاثیر بر بخش‌هایی که از مغز که در حرکت و هماهنگی نقش دارند، می‌تواند به کاهش علائم این بیماری کمک کند.

درمان افسردگی با روش rTMS

برای پیدا کردن یکی از کاربرد های اصلی آر تی ام اس، می‌توان به درمان افسردگی اشاره کرد. افرادی که در برابر درمان‌های دارویی مقاوم هستند، ممکن است به این روش نیاز داشته باشند. دستگاه rTMS با تحریک نواحی خاصی از مغز که با افسردگی در ارتباط است، باعث تغییر در فعالیت نورونی می‌شود و می‌تواند بهبود قابل توجهی در وضعیت روحی بیماران ایجاد کند.

همچنین لازم است که بدانیم rTMS در بیماران مبتلا به افسردگی مقاوم به درمان موفقیت آمیز بوده، و به کاهش علائم افسردگی منجر شده است؛ این روش می‌تواند یک گزینه‌ ی خوب برای انتخاب، و یک جایگزین مناسب برای دارو‌های ضد افسردگی با عوارض جانبی کمتر مورد استفاده قرار گیرد.

مزایای درمان با آر تی ام اس

درمان با دستگاه rTMS از مزایای زیاد و متعددی برخوردار است، که آن را به یکی از روش‌های محبوب و مورد اطمینان در درمان بیماری‌های عصبی و روانی تبدیل کرده است؛ برخی از این مزایا عبارتند از:

1. برخلاف روش‌های جراحی و تهاجمی، این روش هیچ‌گونه نیازی به برش یا دستکاری بافت‌های بدن ندارد.
2. جلسات درمانی rTMS معمولاً بدون درد، و بدون نیاز به بیهوشی و بی‌حسی، انجام می‌شود.
3. در مقایسه با دارو های روانپزشکی، آر تی ام اس دارای عوارض جانبی کمتر و خفیف تری است.
4. بیماران بلافاصله پس از انجام جلسات درمانی می‌توانند به فعالیت و کارهای روزمره خود بازگردند.
5. شدت و مدت درمان با دستگاه rTMS قابل تنظیم و تغییر است، و همچنین پزشک می‌تواند برنامه درمانی متناسب با وضعیت هر بیمار را به طور مخصوص برای آن فرد، طراحی کند.

معایب و خطرات درمان با دستگاه آر تی ام اس

هرچند که درمان با آر تی اس مزایای زیادی دارد، اما الزام است که بدانیم این روش مانند هر روش درمانی دیگر، با برخی معایب و خطرات همراه است. این معایب عبارتند از:

1. یکی از عوارض جانبی شایع rTMS، سردرد های خفیفی است که پس از انجام جلسات درمانی ممکن است رخ دهد.
2. برخی بیماران ممکن است احساس سوزش یا تحریک در ناحیه پست سر خود داشته باشند.
3. اگر چه احتمال تشنج در این روش درمانی کم و نادر است؛ اما یکی از خطرات احتمالی دستگاه rTMS وقوع تشنج در برخی افراد مستعد است.
4. ناگفته نماند که این روش برای همه‌ بیماران مناسب نیست و در برخی از بیماری‌های روانی یا عصبی، ممکن است اثرات کم و محدودی داشته باشد.

درمان با rTMS برای چه کسانی مناسب است؟

درمان با rTMS اصولاً برای بیمارانی که از روش‌های دارویی و روان‌درمانی پاسخ مثبتی نگرفته‌اند، یا افرادی که به دنبال شیوه‌های غیرتهاجمی با عوارض جانبی کمتری هستند، مناسب است؛ همچنین این روش برای کسانی که از بیماری افسردگی، اضطراب، اختلالات روانی، میگرن و پارکینسون برخوردار هستند، توصیه می‌شود.^{Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation (rTMS)}

پزشکان معمولاً قبل از آغاز درمان، شرایط بیمار را به طور دقیق ارزیابی می‌کنند تا مطمئن شوند که دستگاه rTMS برای آن‌ها مناسب است. بیمارانی که دارای مشکلات عصبی پیش‌رونده یا آسیب‌های مغزی شدید هستند، ممکن است نیاز به درمان‌های دیگر داشته باشند.

چرا از روش درمانی آر تی ام اس استفاده می‌کنیم؟

بسیاری از بیماری‌های روانی را نمی‌توان تنها با یک روش درمانی مانند دارو درمانی و یا روان درمانی، به طور کامل درمان کرد؛ بلکه در برای درمان آن‌ها نیاز داریم از روش‌های ترکیبی از هر سه استفاده کنیم. برای مثال طیف‌های مختلف اختلالات خلقی مانند افسردگی اساسی، با وجود اینکه با روش‌های روان درمانی و دارودرمانی قابل معالجه هستند؛ اما در برخی افراد، ممکن است با عود مواجه شویم و یا درمان کامل نشود. در مواردی که دارو و روان درمانی و… نتوانند سرعت بهبود را به میزان مناسبی افزایش دهند، استفاده از تحریکات مکرر مغناطیسی مغز، درمان را به شدت ساده خواهد کرد. درمان افسردگی مقاوم به دارو از سال 2008 مورد تایید FDA آمریکا است.

موارد منع درمان با آر تی ام اس

1. بارداری و سن بارداری و یا برنامه برای بارداری
2. وجود تجهیزات فلزی در بدن
3. مبتلا بودن به صرع و تشنج

در اکثر موارد این سه شرط اخلالی در درمان ایجاد نخواهند کرد و فرد می‌تواند از آر تی ام اس استفاده کند؛ اما در برخی موارد که تجهیزاتی مانند:

• گیره آنوریسم عروقی
• کاشت حلزون گوش
• ایمپلنت‌های مغناطیسی
• وجود فنر یا استنت در قلب
• دستگاه‌های زیر پوستی برای تحریک عصب و …

در بدن مراجع قرار داشته باشد؛ بهتر است پزشک با احتیاط از این روش استفاده کند! بنابراین مراجع باید در این موارد، از متخصص مشاوره بگیرد. زمینه های دیگری که لازم است پزشک خود را در جریان قرار دهید:

• سابقه تشنج در خانواده یا خود
• مصرف دارو بدون نسخه و یا نسخه های تجویز شده از سوی سایر پزشکان
• مکمل‌های مورد استفاده
• ویتامین‌هایی که استفاده می‌کنید
• مصرف مخدر
• مشکلات سلامت روان
• سابقه آسیب مغزی
• سابقه درمان‌های TMS
• میزان و تکرر سردرد یا هر شرایط پزشکی دیگر

نحوه کارکرد دستگاه rTMS

دستگاه rTMS از یک کویل مغناطیسی تشکیل شده که روی پوست سر بیمار قرار می‌گیرد؛ این دستگاه با ارسال پالس‌های مغناطیسی به نواحی مختلف و خاصی از مغز، فعالیت نورون‌های مغزی را تحریک می‌کند! شدت و فرکانس پالس‌ها می‌تواند توسط پزشک تنظیم شود؛ همچنین درمان بر اساس نیاز‌های خاص هربیمار تنظیم می‌شود.

در طول درمان، بیمار به صورت نشسته یا خوابیده در محیطی آرام قرار می‌گیرد و پزشک یا تکنسین متخصص، دستگاه را به ناحیه مورد نظر روی سر بیمار هدایت می‌کند. هر جلسه درمانی حدود 20 تا 40 دقیقه طول می‌کشد و بسته به شرایط هر بیمار، تعداد جلسات درمانی متفاوت خواهد بود.

روش درمان اختلالات به کمک تحریک مغناطیسی مغز

روش‌های درمان با تحریک مغناطیسی مغز، بر دو اصل کاهش یا افزایش تحریک‌پذیری مغز پایدار هستند؛ این درمان‌ها بعد از ارزیابی پزشک متخصص تعیین می‌شوند و دو حالت آن عبارت‌اند از:

• فرکانس بالای 1 هرتز که تحریک پذیری قشر مغز را افزایش می دهند.
• فرکانس پایین 1 هرتز که تحریک‌ پذیری قشر مغز را کاهش می‌دهند.

در طول جلسات درمانی rTMS یک صفحه حامل جریان الکترومغناطیسی بر روی پوست سر، در نزدیکی پیشانی قرار داده می‌شود و جریان را به مغز انتقال میدهد؛ نتیجه این تحریک این است که فعالیت برخی مناطق مغز که در تنظیم خلق و خو و پردازش هیجانی نقش دارند، تنظیم می شود.

این روش درمانی در بیماری هایی که از روش های درمانی دیگر مانند دارو درمانی و روان درمانی پاسخ مطلوبی دریافت نکرده اند بسیار موثر است! حداقل تاثیر درمانی rTMS کاهش تعداد داروهای مصرفی روزانه در کنترل بیماری است که همین امر تاثیر شگرفی بر کیفیت زندگی فرد خواهد داشت.

مراقبت‌های بعد از آر تی ام اس

پس از اتمام جلسات آر تی ام اس، نیاز به مراقبت‌های خاصی وجود ندارد؛ چرا که بیمار می‌تواند بلافاصله به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد. با این حال، ممکن است برخی بیماران دچار سردردهای خفیف یا احساس خستگی شوند که معمولاً طی چند ساعت برطرف می‌شود و جای نگرانی ندارد.

پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که بیماران پس از جلسات درمانی استراحت کنند و از انجام فعالیت‌های سنگین یا استرس‌زا در همان روز اجتناب کنند؛ در صورتی که عوارض جانبی مانند سردرد یا تحریک پوست سر به مدت طولانی ادامه پیدا کند، بهتر است با پزشک مشورت شود.

هزینه درمان با rTMS چقدر است؟

هزینه درمان با دستگاه rTMS به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ این عوامل شامل تعداد جلسات درمانی، وضعیت بیمار، مکان درمان و نوع کلینیک است! معمولاً هزینه هر جلسه آر تی ام اس در مراکز تخصصی متفاوت است اما به طور کلی این روش از درمان‌های دارویی و جراحی کمتر هزینه‌بر است.

درمان با آر تی ام اس چقدر طول می کشد؟

در صورتی که روش درمانی rTMS برای شما موثر بوده باشد، علائم بیماری ممکن است به سرعت بهبود یابند یا به طور کامل از بین بروند. بستگی به شدت بیماری تعداد جلسات لازم برای شروع تغییرات مثبت متفاوت است برخی بیماران از جلسات سوم و چهارم بیان می کنند که خیلی بهتر شده اند اما در برخی دیگر ممکن است کاهش علائم چند هفته زمان ببرد، اما لازم است بعد از آن نیز برای مدتی به توصیه پزشکتان عمل کنید.
اثربخشی درمان rTMS با گذشت زمان در حال افزایش است. زیرا محققان همچنان در تلاش هستند تا این روش درمانی را در زمینه‌های مختلفی ارتقاء دهند.

میزان ماندگاری درمان با rTMS

درمان ایجاد شده با آر تی ام اس کاملا ماندگار و قطعی است اما نیاز به دوره های تثبیتی و نگهدارنده دارد برای مثال اگر دوره درمانی شما برای افسردگی 15 جلسه در طی دو هفته باشد پس از پایان این دوره هر ماه یکبار یا هر دو ماه یکبار، یک جلسه درمانی برای تثبیت نتیجه و جلوگیری از بازگشت بیماری نیاز خواهد بود. این روش درمانی با توجه به هزینه های بالای درمان های دارویی و جراحی بسیار به صرفه و موثر می باشد و برای تمامی بیماران حوزه اعصاب و روان مراجعه و دریافت مشاوره درمانی توصیه می شود. جهت رزرو زمان مشاوره به صفحه نوبت دهی مراجعه نمایید.