چه غذاهایی برای پارکینسون ضرر دارد؟
برخی غذاها می‌توانند با ایجاد التهاب، اختلال در جذب داروها یا تشدید علائم عصبی، وضعیت بیماران پارکینسون را بدتر کنند. مواد غذایی مثل پروتئین زیاد، چربی‌های مضر، قندهای ساده و افزودنی‌های مصنوعی، از جمله مواردی هستند که باید با دقت مدیریت شوند. در ادامه، به تفصیل به غذاهای مضر برای پارکینسون می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که چرا باید از آن‌ها پرهیز نموده یا مصرفشان را محدود کنید. Foods to Avoid with Parkinson’s Disease – NurseRegistry
غذاهای سرشار از پروتئین حیوانی
پروتئین‌های حیوانی مثل گوشت قرمز، مرغ و لبنیات پرچرب، اگرچه برای بدن ضروری‌اند؛ می‌توانند در مقادیر زیاد، برای بیماران پارکینسون، مشکل ساز شوند. به گفته دکتر جیمز بکمن، متخصص مغز و اعصاب در بیمارستان جانز هاپکینز، «پروتئین زیاد، می‌تواند با لوودوپا، اصلی‌ترین داروی پارکینسون، رقابت کند و جذب آن را در روده کاهش دهد». این تعامل غذا و دارو باعث می‌شود اثربخشی دارو کم شده و علائمی مثل لرزش یا سفتی عضلانی، تشدید شود. مطالعه‌ای در سال 2022 نشان داد که مصرف پروتئین بالا در وعده‌های نزدیک به زمان مصرف لوودوپا، در 65% بیماران، باعث کاهش پاسخ درمانی شده است.
برای مدیریت این مشکل، بهتر است پروتئین را در ساعات پایانی روز مصرف کنید. مثلاً اگر صبح و ظهر قرص لوودوپا می‌خورید؛ وعده‌های پروتئینی را به شام منتقل کنید. یکی از بیماران ما که سال‌ها با لرزش شدید دست و پا، درگیر بود؛ با تنظیم زمان مصرف گوشت به عصرها، بهبود قابل توجهی در حرکت صبحگاهی‌اش گزارش کرد.
غذاهای فرآوری شده و پر از افزودنی‌های مصنوعی
غذاهای فرآوری شده مثل سوسیس، چیپس و فست فودها پر از نیترات، نیتریت و نگهدارنده‌هایی هستند که می‌توانند به سیستم عصبی، آسیب برسانند. تحقیقات سال 2021 توسط دکتر لی نشان داد که نیترات‌ها با افزایش استرس اکسیداتیو در مغز، التهاب عصبی را تشدید می‌کنند؛ و به این ترتیب، علائم پارکینسون بدتر می‌شود. این افزودنی‌ها همچنین تعادل میکروبیوم‌های روده را مختل می‌کنند؛ و سبب اختلال در دفع برای بیماران پارکینسون می‌شوند.
مثلا بیماری داشتیم که عادت داشت روزانه کنسرو ماهی تن مصرف کند؛ اما پس از حذف غذاهای فرآوری شده و جایگزینی با ماهی تازه، کاهش قابل توجهی در خستگی و مه مغزی گزارش کرد! در کلینیک اغلب به بیماران توصیه می‌کنیم برچسب محصولات فرآوری شده را بخوانند؛ و از غذاهایی با افزودنی‌های مصنوعی مثل MSG یا رنگ‌های خوراکی، دوری نمایند. انتخاب غذاهای تازه و خانگی، گامی بزرگ در کاهش عوارض پارکینسون است.
چربی‌های ترانس و اشباع شده
چربی‌های ترانس و اشباع شده باعث سفتی عروق و کاهش جریان خون به مغز می‌شوند؛ اما چربی‌های غیراشباع مثل روغن زیتون، مغز را تغذیه می‌کنند. چربی‌های ترانس موجود در فست فودها و کیک‌های صنعتی و همچنین، چربی‌های اشباع شده مثل کره و گوشت‌های چرب، التهاب عصبی را نیز افزایش می‌دهند؛ که برای بیماران پارکینسون مضر است. مطالعه‌ای در سال 2023 نشان داد که رژیم‌های پرچرب اشباع شده، با کاهش دوپامین در مغز، علائم حرکتی پارکینسون را در 70% موارد، بدتر می‌کنند. در مقابل، چربی‌های مفید مثل امگا-3 موجود در ماهی سالمون و گردو، به کاهش التهاب کمک می‌نمایند.
غذاهای شور و پرنمک
مصرف بیش از حد نمک می‌تواند فشار خون را بالا ببرد؛ که برای بیماران پارکینسون خطرناک است؛ طبق آمار انجمن پارکینسون آمریکا، حدود 30% بیماران پارکینسون، با مشکلات فشار خون مواجه‌اند. نمک زیاد همچنین باعث احتباس آب می‌شود؛ که منجر به اِدِم، ایجاد محدودیت حرکتی و آسیب به کلیه‌ها می‌گردد.
یکی از مراجعان ما با عادت مصرف روزانه چیپس، پس از کاهش نمک و افزایش مصرف آب، بهبود چشمگیری در سرگیجه و خستگی‌اش مشاهده کرد. در کلینیک اغلب به مراجعان توصیه می‌کنیم که روزانه کمتر از 5 گرم نمک مصرف کنند؛ و به جای نمک، از ادویه‌های طبیعی مثل زردچوبه یا رزماری برای طعم دار کردن غذا، بهره ببرند.
قندهای ساده و شیرینی‌جات صنعتی
قندهای ساده مثل نوشابه، کیک، آب‌نبات و شکلات‌ها، باعث نوسانات شدید قند خون می‌شوند؛ که می‌تواند لرزش، اضطراب و تغییرات خلق و خو را در بیماران پارکینسون تشدید کند. مطالعه‌ای در سال 2020 از دکتر جانسون نشان داد که رژیم‌های پرقند با افزایش التهاب سیستمیک، عملکرد شناختی را در 55% بیماران پارکینسون، مختل می‌کنند. این قندها همچنین انرژی پایدار را کاهش داده و خستگی را بیشتر می‌کنند.
یکی از بیماران که روزانه چند فنجان چای شیرین می‌نوشید؛ با جایگزینی عسل طبیعی و میوه‌های تازه مثل توت، لرزش دستش کمتر و خلقو خویش بهتر شد. سعی کنید به جای شیرینی‌جات صنعتی، از میوه‌های کم قند مثل سیب یا زغال‌اخته استفاده کنید؛ که به تنظیم قند خون و کاهش علائم، کمک می‌کنند.
نوشیدنی‌های کافئین دار
کافئین موجود در قهوه، چای سیاه و نوشابه‌های انرژی‌زا، اگر در ساعات پایانی روز مصرف شود؛ خواب شبانه را مختل می‌کند. خواب باکیفیت برای بیماران پارکینسون حیاتی است؛ زیرا به بازسازی عصبی، کمک می‌کند. مطالعه‌ای در سال 2023 از دکتر پارک نشان داد که مصرف کافئین در بعد از ظهر، در 60% بیماران پارکینسون، باعث بی‌خوابی و تشدید لرزش صبحگاهی می‌شود. علاوه بر این، کافئین می‌تواند اثربخشی برخی داروهای پارکینسون را کاهش دهد.
یکی از بیماران که عادت داشت عصرها قهوه بنوشد؛ با محدود کردن کافئین به صبح‌ها و جایگزینی دمنوش‌های گیاهی مثل بابونه، خواب عمیق‌تری را تجربه کرد. اغلب به بیمارانی که به دنبال راه های درمان پارکینسون در خانه هستند، توصیه می‌کنیم مصرف کافئین را به قبل از ظهر محدود کنند؛ و اگر هوس نوشیدنی گرم کردند، نوشیدنی‌های بدون کافئین یا دمنوش‌های گیاهی را امتحان کنند.
الکل
الکل اثرات مخربی بر سیستم عصبی و حرکتی بیماران پارکینسون دارد؛ مصرف الکل، هماهنگی حرکتی را مختل می‌کند، با داروهای پارکینسون تداخل ایجاد کرده و خطر افت فشار خون را افزایش می‌دهد. طبق آمار کلینیک مایو، حدود 40% بیماران پارکینسون که الکل مصرف می‌کنند؛ تشدید علائم حرکتی و شناختی را گزارش کرده‌اند. الکل همچنین خواب REM را که برای بیماران پارکینسون حیاتی است، کاهش می‌دهد.
طبق تجربه، بیماران پس از حذف کامل الکل و تمرکز بر هیدراتاسیون با آب و آب میوه‌های طبیعی، بهبود چشمگیری در تعادل و تمرکز خود گزارش کردند. سعی کنید الکل را به طور کامل از رژیم خود حذف کنید؛ و به جای آن، از نوشیدنی‌های سالم مثل آب میوه‌ها به خصوص نارگیل، استفاده کنید.
رژیم‌های خاص مثل کتوژنیک یا مدیترانه‌ای برای پارکینسون مفیدند یا مضر؟
رژیم کتوژنیک، که پرچرب و کم کربوهیدرات است؛ ممکن است با تولید کتون، به محافظت از نورون‌ها کمک کند. با این حال دقت کنید که پروتئین بالا و چربی‌های اشباع شده در برخی نسخه‌های این رژیم، می‌تواند برای بیماران پارکینسون مضر باشد. در سال 2022 مشخص شد که رژیم کتوژنیک در 45% بیماران پارکینسون، باعث بهبود انرژی شد؛ اما در 20% موارد به دلیل محدودیت کربوهیدرات، خستگی بیماران افزایش یافت. بنابراین لازم است برای شروع این رژیم غذایی، حتما با پزشکتان مشورت نمایید. The Effect of the Ketogenic Diet on the Therapy of Neurodegenerative Diseases
در مقابل، رژیم مدیترانه‌ای با تمرکز بر سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و چربی‌های مفید مثل روغن زیتون، برای بیماران پارکینسون ایده‌آل است؛ این رژیم التهاب را کاهش می‌دهد؛ و به بهبود عملکرد شناختی، کمک می‌کند. مثلا بیمارانی که رژیم مدیترانه‌ای را با تمرکز بر ماهی و سبزیجات دنبال می‌کنند؛ پس از 3 ماه کاهش قابل توجهی در سفتی عضلانی گزارش می‌دهند. برای اینکه بدانید چه غذاهایی برای پارکینسون مفید است، با یک کارشناس تغذیه مشورت کنید. The Must-Knows About the Mediterranean Diet for Parkinson’s
| معیار | رژیم کتوژنیک | رژیم مدیترانه‌ای |
| ترکیب اصلی | پرچرب، کم کربوهیدرات | متعادل، غنی از سبزیجات و چربی‌های مفید |
| تأثیر بر پارکینسون | کاهش التهاب در برخی موارد، اما خطر خستگی | کاهش التهاب و بهبود عملکرد شناختی |
| مناسب برای بیماران پارکینسون | با نظارت پزشک | بسیار مناسب |
| پیچیدگی اجرا | بالا | متوسط |
مدیریت بیماری پارکینسون، فراتر از مصرف داروهاست؛ تغذیه درست می‌تواند کیفیت زندگی شما را متحول کند. با پرهیز از غذاهای مضر برای پارکینسون، دوری از غذاهای ممنوع و انتخاب سبک زندگی سالم، می‌توانید علائم را کنترل کرده و انرژی بیشتری داشته باشید.
