نوار مغز پارکینسون، می‌تواند تغییراتی مانند کندی امواج مغزی و کاهش فعالیت امواج مختلف مانند امواج بتا را نشان دهد؛ که اغلب با اختلالات شناختی و علائم پارکینسون در پیشرفت بیماری، مرتبط است. با این حال، پارکینسون تنها بیماری نیست که از طریق نوار مغز، قابل بررسی است. بسیاری از اختلالات عصبی دیگر نیز می‌توانند الگوهای خاصی در نوار مغز ایجاد کنند. این پرسش که چه بیماری‌هایی با نوار مغز مشخص می‌شود؟ اهمیت ویژه‌ای دارد. زیرا نوار مغزی نه تنها در تشخیص بیماری‌هایی مانند صرع، اختلالات خواب و آسیب‌های مغزی کاربرد دارد؛ بلکه در ارزیابی شرایطی مانند زوال عقل و برخی بیماری‌های روانی نیز، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اهمیت نوار مغز در تشخیص پارکینسون
در حالی که نوار مغزی (EEG) به تنهایی ابزاری قطعی برای تشخیص بیماری پارکینسون محسوب نمی‌شود؛ اما می‌تواند نقش مهمی در حمایت از تشخیص این بیماری ایفا کند. به ویژه، تحلیل فعالیت مغزی در حالت استراحت از طریق نوار مغز، می‌تواند الگوهای خاصی را نشان دهد؛ که به بیماری پارکینسون مرتبط هستند. به عبارتی، نوار مغز می‌تواند اطلاعات مغزی را در شرایط واقعی ثبت کرده؛ و از طریق الگوهای خاص، پارکینسون را از سایر بیماری‌ها و حتی از فرآیند سالم پیری متمایز کند. علاوه بر این، نوار مغز، برای ارزیابی تأثیر درمان‌های پارکینسون بر فعالیت مغزی نیز به کار می‌رود. Parkinson’s Disease Detection from Resting
با این حال، ارزیابی بالینی توسط متخصص مغز و اعصاب، همچنان اصلی‌ترین روش تشخیص این بیماری است. زیرا هنوز، توافق کاملی در مورد میزان اثربخشی نوار مغز در تشخیص دقیق پارکینسون، وجود ندارد؛ و باید در کنار سایر روش‌های تشخیصی، برای تشخیص دقیق‌تر مورد استفاده قرار گیرد.
تحقیقات درباره میزان موفقیت نوار مغز، در تشخیص پارکینسون چه می‌گویند؟
در یک مطالعه، که در مجله eNeuro منتشر شده است؛ محققان به بررسی امواج مغزی 15 فرد مبتلا به پارکینسون و 16 فرد سالم پرداختند. طی این تحقیقات دریافتند که زوایا، سرعت و حتی میزان وضوح امواج مغزی، در بیماران مبتلا به پارکینسون با افراد سالم، متفاوت است. با این حال، تغییرات مشاهده شده در نوار مغز، به طور اختصاصی، مشخصه بیماری پارکینسون نبودند. در ادامه، این روش غیر تهاجمی، به پزشکان کمک کرد؛ تا تغییرات مرتبط با پارکینسون را از لحاظ پیشرفت بیماری و تاثیر درمان در طول زمان، ردیابی کنند. Using EEG data to diagnose Parkinson’s disease
نوار مغزی در بیماران مبتلا به پارکینسون، معمولاً نشان دهنده تغییراتی مانند کاهش فرکانس امواج آلفا، افزایش امواج تتا و دلتا و کاهش قدرت امواج بتا است؛ که با مشکلات حرکتی، شناختی و پیشرفت بیماری ارتباط دارد. با این حال، پارکینسون تنها بیماری عصبی نیست؛ که می‌تواند بر الگوی امواج مغزی تأثیر بگذارد. بیماری ام اس نیز یکی از اختلالات سیستم عصبی مرکزی است؛ که می‌تواند باعث تغییراتی در فعالیت الکتریکی سلول‌های عصبی مغز شود. این حالت، به ویژه اگر بیماری ام اس در نوار مغز، بر مناطق خاصی از مغز تأثیر بگذارد؛ با شدت بیشتری مشخص می‌گردد.
علائم پارکینسون در نوار مغزی
در نوار مغزی بیماران مبتلا به پارکینسون، تغییرات خاصی در الگوی امواج مغزی مشاهده می‌شود، که می‌تواند به تشخیص و ارزیابی شدت بیماری کمک کند؛ این تغییرات، عمدتاً شامل کاهش سرعت کلی فعالیت مغزی و افزایش امواج فرکانس پایین است، که نشان‌دهنده‌ی اختلال در عملکرد طبیعی مغز است! همچنین، برخی از این ناهنجاری‌ها با علائم شناختی و حرکتی بیماری مرتبط بوده و شدت آن‌ها می‌تواند با پیشرفت بیماری افزایش یابد. Early detection of Parkinson’s disease
در ادامه، مهم‌ترین ویژگی‌های نوار مغزی در بیماران پارکینسون را بررسی می‌کنیم:
- کاهش کلی سرعت فعالیت مغزی
- افزایش امواج فرکانس پایین (تتا و دلتا)؛ به‌ویژه در نواحی پیشانی و مرکزی مغز
- کاهش امواج فرکانس بالا (بتا و گاما)
- کند شدن فعالیت مغزی در حالت استراحت (با چشمان بسته)
- ارتباط شدت ناهنجاری‌های نوار مغزی با شدت بیماری؛ هرچه بیماری پیشرفته‌تر باشد، کند شدن امواج بیشتر است
- کاهش فعالیت امواج بتا؛ مرتبط با علائم حرکتی مانند کندی حرکت (برادی‌کینزی)
- کاهش امواج آلفا هنگام باز کردن چشم‌ها؛ نشان‌دهنده ناتوانی مغز در تغییر وضعیت بین استراحت و بیداری
- تأثیر داروهای جایگزین دوپامین بر الگوی امواج مغزی؛ برخی مطالعات نشان‌دهنده بهبود فعالیت مغزی پس از مصرف دارو
- احتمال وجود تغییرات مرتبط با اختلالات شناختی؛ کند شدن امواج ممکن است با کاهش عملکرد شناختی در بیماران مرتبط باشد.
تغییرات اختصاصی‌تر امواج آلفا در نوار مغز پارکینسون
در بیماری پارکینسون، مطالعات نوار مغز اغلب تغییراتی را در امواج آلفا نشان می‌دهند؛ که با کاهش کلی ریتم آلفا همراه است. به این معنا که فرکانس امواج آلفا، در بیماران مبتلا به پارکینسون در مقایسه با افراد سالم، به سمت فرکانس‌های پایین‌تر تغییر می‌کند. این وضعیت به عنوان نشانه‌ای از کند شدن کلی فعالیت مغزی در بیماران پارکینسون، در نظر گرفته می‌شود. تغییراتی که در امواج آلفا ایجاد می‌شود؛ معمولا با مشکلات شناختی مانند مشکلات حافظه در بیماران پارکینسون، مرتبط است. البته، الگوی تغییرات امواج آلفا، در همه بیماران پارکینسون یکسان نیست؛ و شدت این تغییرات، می‌تواند بسته به فرد و مرحله بیماری، متفاوت باشد. Alpha, beta, theta: what are brain states and brain waves? And can we control them?
نوار مغزی به عنوان یک ابزار غیر تهاجمی، می‌تواند تغییرات عملکرد مغزی، در بیماران مبتلا به پارکینسون را نشان دهد. افزایش امواج کند مانند امواج تتا و دلتا و همچنین، کاهش امواج سریع مانند بتا، از مهم‌ترین یافته‌های نوار مغز، در این بیماران است؛ که اغلب با کاهش توانایی‌های شناختی و اختلالات حرکتی، مرتبط هستند.
اگرچه نوار مغزی به تنهایی روش قطعی برای تشخیص پارکینسون محسوب نمی‌شود؛ اما می‌تواند در کنار ارزیابی‌های بالینی و سایر روش‌های تصویر برداری، به داشتن درک بهتر از وضعیت بیمار و اثرگذاری درمان‌ها کمک کند. بررسی دقیق تغییرات نوار مغز در بیماران پارکینسون، می‌تواند به پیشرفت روش‌های تشخیصی و درمانی این بیماری منجر شود؛ و بهبود کیفیت زندگی بیماران را تسهیل کند.
