خطرات وسواس فکری | عوارض وسواس فکری بر مغز

عوارض وسواس فکری

عوارض وسواس از جمله صرف زمان زیاد در انجام رفتارهای اجباری، مشکلاتی در مسائل بهداشتی، مشکلاتی در کار، مدرسه و اجتماع، اختلال در روابط شخصی، افکار و رفتارهای خودکشی و… تاثیر نامطلوبی بر کیفیت زندگی فرد گذاشته و در طولانی مدت سبب افزایش اضطراب فرد می‌شود. در ادامه هر عارضه وسواس، به تفکیک توضیح داده می‌شود. ^{Obsessive-compulsive disorder (OCD) – Symptoms and causes – Mayo Clinic}

صرف زمان زیاد برای انجام رفتارهای اجباری

افراد مبتلا به وسواس فکری غالبا زمان زیادی را صرف انجام رفتارهای اجباری و خاص خود می‌کنند. این رفتارها ممکن است شامل شستن دست‌ها، چک کردن مکرر اشیاء یا مرتب کردن وسایل باشند. این زمان صرف کردن افراطی، فعالیت‌های روزمره فرد را مختل می‌کند. با اینکه در ابتدا، اضطراب فرد تسکین می‌یابد؛ اما در طولانی مدت، باعث ایجاد احساس نارضایتی و اضطراب بیشتر می‌شود.

مسائل بهداشتی

یکی از عوارض وسواس، مشکلات بهداشتی ناشی از رفتارهای تکراری است. مثلا شستن مکرر دست‌ها اغلب منجر به مشکلاتی مانند اگزمای پوست یا درماتیت تماسی می‌شود. این عارضه پوستی باعث خارش، قرمزی و درد می‌شود که اضطراب فرد را تشدید می‌کند.

مشکلات در رفتن به کار یا مدرسه

افراد مبتلا به وسواس، در رفتن به محل کار یا مدرسه دچار مشکل می‌شوند. این اختلال می‌تواند منجر به غیبت‌های مکرر و کاهش عملکرد تحصیلی یا شغلی شود؛ زیرا کنترل تمایل به انجام رفتارهای اجباری و غیرمنطقی، در اجتماع گاهی بسیار سخت است. همچنین، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی نیز ممکن است به‌دلیل اضطراب ناشی از علائم وسواس دشوار باشد.

روابط ناآرام

وسواس فکری می‌تواند به روابط شخصی آسیب بزند. افراد مبتلا ممکن است به دلیل رفتارهای اجباری و تمرکز بیش از حد بر افکار وسواسی، نتوانند به‌خوبی با دیگران ارتباط برقرار کنند. این مشکلات اغلب به سوءتفاهم‌ها و درگیری‌های عاطفی منجر می‌شود.

افکار و رفتارهای خودکشی

از عوارض وسواس فکری شدید، می‌توان به بروز افکار خودکشی و رفتارهای مرتبط با آن اشاره کرد. این عارضه نیاز به توجه فوری و درمان‌های تخصصی توسط پزشک و روان‌درمانگر دارد؛ زیرا ممکن است سلامت جسمی و روانی فرد را تهدید کند.

عوارض وسواس فکری بر مغز

مطالعاتی که با تصویربرداری که از مغز انجام شده است، نشان‌دهنده تفاوت‌هایی در فعالیت مغز، در افراد مبتلا به وسواس فکری و افراد فاقد این بیماری می‌باشد. این تفاوت‌ها در یک مدار مغزی که نواحی مختلفی از جمله استریاتوم، تالاموس و قسمت‌هایی از قشر پیشانی را به هم متصل می‌کند، وجود دارد. علاوه بر این، طبق تحقیقات انجام شده، بیماران مبتلا به وسواس فکری در نواحی جلویی مغز مانند ناحیه پیشانی، فعالیت بیش از حدی دارند؛ که می‌تواند نشانه‌ای از وجود افکار مزاحم و سطوح بالای اضطراب در آنان باشد. در این قسمت، برخی از عوارض وسواس فکری شدید و ویژگی‌های مغزی مرتبط با آن بیان شده‌اند.

فعالیت بیش از حد در نواحی خاص مغز

افراد مبتلا به وسواس فکری، در نواحی قشر پیشانی، به‌ویژه قشر اوربیتوفرونتال (OFC) و قشر سینگولیت قدامی (ACC)، فعالیت بیشتری دارند. افزایش فعالیت این نواحی، بر وجود افکار تکراری و اضطراب زیاد این افراد، دلالت دارد.

اختلال در مدارهای مغزی

مدارهای مغزی مانند مداری که بین کورتکس، استریاتو و تالاموس برقرار است؛ در افراد مبتلا به وسواس، مختل می‌شود. این اختلال در مدارها، منجر به بروز رفتارهای اجباری و افکار مزاحم تکرارشونده می‌شوند.

تغییرات ساختاری و مشکلات شناختی

مطالعات تصویربرداری نشان داده‌اند که حجم قشری از نواحی پیشانی در افراد وسواسی، کوچکتر می‌شود. علاوه بر این، حجم تالاموس ممکن است بزرگ‌تر شود. این تغییرات ساختاری، با شدت علائم وسواس فکری عملی (OCD) ارتباط دارند. علاوه بر این، افراد مبتلا به OCD ممکن است با چالش‌هایی مانند دشواری در تمرکز، تصمیم‌گیری و نقص‌های حافظه مواجه شوند. این مشکلات ساختاری و شناختی بر جنبه‌های مختلف زندگی روزمره تأثیر منفی می‌گذارند؛ که سبب افزایش اضطراب و در مواردی انزواطلبی می‌گردد.

نقص در پردازش خطا

مغز افراد مبتلا به وسواس فکری عملی، به خطاها بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و توانایی کمتری در شناسایی سیگنال‌های توقف دارد. این نقص در پردازش خطا می‌تواند باعث تداوم رفتارهای اجباری شود.

عدم توانایی در کنترل رفتار

مطالعات نشانه داده‌اند، افراد مبتلا به وسواس فکری، عموما قادر به متوقف کردن رفتارهای اجباری و وسواس‌گونه‌ی خود نیستند؛ حتی وقتی که می‌دانند این رفتارها غیرضروری هستند. این عوارض وسواس فکری شدید، زندگی و روابط فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

آیا وسواس فکری خطرناک است؟

خطرات وسواس فکری می‌تواند طیف گسترده‌ای از بروز افسردگی تا خطر خودکشی و مرگ زودرس را شامل شود. در واقع، وسواس فکری، سطح اضطراب و افسردگی را افزایش می‌دهد؛ زیرا فرد نمی‌تواند افکار و اعمال خود را کنترل کند که سبب بروز ناامیدی می‌شود. علاوه بر این، طبق مطالعات، افراد وسواسی، 82 درصد احتمال مرگ زودرس بیشتری دارند. همچنین، خطر خودکشی در افراد مبتلا به OCD بسیار بالاست. این افراد، 5 برابر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر خودکشی هستند؛ که این موضوع، شدت عوارض روانی این اختلال را به طور واضح نشان می‌دهد.

از طرفی، این افراد به دلیل رفتارهای اجباری و اضطرابی شدیدی که دارند، از تعاملات در اجتماع دور می‌شوند و به تدریج دچار انزوای اجتماعی می‌گردند. بنابراین، وسواس فکری یک اختلال جدی است که نیاز به توجه و درمان مناسب دارد؛ تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود. درمان‌های روانشناختی و دارویی می‌توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کنند. همچنین، همانطور که می‌دانید، یکی از انواع شایع وسواس، وسواس شستشو است؛ که افراد مبتلا به آن برای کاهش اضطراب خود به شستشوی مکرر دست‌ها و سایر رفتارهای اجباری روی می‌آورند. در این راستا، درمان وسواس شستشو می‌تواند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.

عوارض وسواس فکری بر بدن

عوارض وسواس، خطرات جدی بر سلامت روان، مغز و بدن فرد به همراه دارد؛ که شامل اختلال در عملکرد شناختی، افزایش اضطراب و مشکلات جسمی می‌شود. این عوارض، در صورت عدم درمان، به بروز شرایط جدی‌تری منجر می‌شوند. از این رو، اهمیت درمان به‌موقع و مؤثر برای کاهش این خطرات غیرقابل انکار است. با در نظر گرفتن تأثیرات منفی وسواس فکری بر مغز و بدن، دستیابی به درمان قطعی وسواس فکری شدید، می‌تواند به فرد کمک کند تا به زندگی سالم‌تری دست یابد و از عوارض وسواس جلوگیری کند. در این قسمت، عوارض وسواس فکری بر بدن توضیح داده می‌شوند. ^{Harm OCD vs. Being Dangerous | Anxiety and Depression Association of America, ADAA}

عوارض وسواس فکری بر خواب

وسواس فکری، تأثیرات قابل توجهی بر خواب فرد دارد. این اختلال، گاهی باعث ترس از خواب و یا تمایل به خواب برای فرار از علائم می‌شود. رفتارهای اجباری و افکار مزاحم، قبل از خواب به سراغ فرد آمده و زمان زیادی را از او تلف می‌کنند؛ و فرد را بیدار نگه می‌دارند. رفتارهایی مانند تکرار دعا یا بررسی مداوم وضعیت تنفس نوزاد از این دسته‌اند. همچنین، ترس از دیدن رویاهای ناخوشایند مرتبط با وسواس، اضطراب قبل از خواب را تشدید می‌کند و سبب ترس از خوابیدن می‌شود.

صدمات فیزیکی متعدد از عوارض وسواس

عوارض وسواس فکری اکثرا به صدمات فیزیکی متعددی منجر می‌شود. افراد مبتلا به OCD غالبا دچار عدم هماهنگی حرکتی می‌شوند و زمین‌خوردگی‌های متعدد دارند. همچنین، میزان تصادفات رانندگی در این اشخاص، بالاست. از طرفی، رفتارهای اجباری مانند شستشوی زیاد، به مشکلات پوستی نظیر ترک خوردگی، خارش و اگزما منجر می‌شود و عفونت‌های پوستی را ایجاد می‌کند. برخی افراد، هر بار که افکار تکراری و مزاحم به سرشان خطور می‌کند؛ خود را نیشگون می‌گیرند یا به قسمتی از بدنشان ضربه‌ای دردناک وارد می‌کنند تا این افکار از سرشان بگذرد. همه این موارد، از عوارض وسواس فکری بر بدن اشخاص است.

عوارض وسواس در دردهای جسمی

افراد مبتلا به OCD، اکثرا به احساسات بدنی خود مانند پلک زدن، بلعیدن و تنفس به شدت حساس می‌شوند؛ این افزایش آگاهی، باعث بروز دردهای جسمی می‌شود. رفتارهای اجباری مانند چک مکرر تنفس، منجر به احساس سنگینی در چشم‌ها، ضخیم شدن گلو و درد در ناحیه قفسه سینه می‌شود. افرادی که وسواس‌های جنسی دارند، اکثرا در ناحیه تناسلی احساسات نامتناسبی را تجربه می‌کنند؛ و برای اطمینان از عدم برانگیختگی ناشی از افکار وسواسی، مرتبا ناحیه تناسلی را چک کرده که به مرور سبب بروز درد در این ناحیه می‌شود.

عوارض وسواس و مشکلات گوارشی

اضطراب ناشی از وسواس، واکنش‌های فیزیولوژیکی در بدن ایجاد می‌کند؛ که شامل فعال‌سازی سیستم عصبی سمپاتیک جهت آماده‌سازی بدن برای مقابله با خطر است. این وضعیت موجب ترشح مواد شیمیایی از مغز می‌شود که بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد. در نتیجه، افراد مبتلا با علائمی مانند تهوع، اسهال، کاهش اشتها و کرامپ‌های گوارشی مواجه می‌شوند.

در پایان، باید تأکید کرد که عوارض وسواس، بر سلامت روان و جسم فرد قابل توجه هستند. از عوارض وسواس فکری می‌توان به اختلال در عملکرد روزمره، افزایش اضطراب و مشکلات جسمی اشاره کرد. درک خطرات وسواس فکری و شناسایی نشانه‌های آن اهمیت زیادی دارد؛ زیرا توجه به این عوارض و اقدام به موقع می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و کاهش تأثیرات منفی آن بر مغز و روان داشته باشد.