نوار مغزی، علاوه بر کمک به بررسی تغییرات مغزی در بیماران مبتلا به ام اس، در شناسایی سایر اختلالات عصبی نیز کاربرد دارد. این روش می‌تواند الگوهای غیر طبیعی فعالیت الکتریکی سلول‌های عصبی مغز را که در بیماری‌های مختلفی مانند صرع، اختلالات خواب و برخی از مشکلات شناختی دیده می‌شوند؛ شناسایی کند. از آنجا که ام اس نیز ممکن است باعث تغییراتی در امواج مغزی شود؛ بررسی این تغییرات می‌تواند به درک بهتر تأثیر بیماری بر سیستم عصبی کمک کند. در این میان، آشنایی با اینکه چه بیماریهایی با نوار مغز مشخص می شود؛ می‌تواند در ارزیابی دقیق‌تر بیماران و انتخاب بهترین روش‌های تشخیصی، نقش مؤثری داشته باشد.
تشخیص ام اس و نوار مغز
نوار مغز به تنهایی نمی‌تواند به صورت کاملا قطعی، بیماری ام اس را تشخیص دهد؛ اما ابزاری ارزشمند برای ارزیابی ام اس در مراحل مختلف به حساب می‌آید. این روش برای شناسایی تغییرات فعالیت الکتریکی سلول‌های عصبی مغز، که ممکن است با این بیماری مرتبط باشد؛ مفید است. گاهی اوقات، از نوار مغز برای تکمیل اطلاعات بدست آمده از MRI استفاده می‌شود. استفاده ترکیبی از نوار مغز و MRI، به شناسایی اختلالات شناختی در بیماران مبتلا به ام اس کمک شایانی می‌کند. با این حال، تشخیص قطعی بیماری ام اس، به تصویر برداری ام آر آی (MRI) نیاز دارد؛ تا ضایعات مشخصه این بیماری، در مغز و نخاع نشان داده شود. Electroencephalographic evidence of gray matter lesions among multiple sclerosis patients
نوار مغزی (EEG) در بررسی فعالیت الکتریکی مغز کاربرد گسترده‌ای دارد؛ و علاوه بر شناسایی تغییرات مرتبط با ام اس، در ارزیابی سایر اختلالات عصبی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش می‌تواند الگوهای غیر طبیعی مغزی را که در بیماری‌های مختلفی از جمله صرع، اختلالات شناختی و مشکلات عصبی رشدی مشاهده می‌شوند؛ شناسایی کند. جالب است بدانید که نوار مغز کودکان اوتیسم نیز برای بررسی الگوهای خاص فعالیت مغزی در این کودکان به کار می‌رود؛ و می‌تواند به تشخیص زود هنگام و درک بهتر نحوه پردازش اطلاعات در مغز آنها کمک کند.
نوار مغز در تشخیص ام اس (MS) چه کاربردی دارد؟
همانطور که گفته شد، نوار مغز در فرآیند تشخیص ام اس، نقش کمکی دارد؛ و یک ابزار تشخیصی مستقل، محسوب نمی‌شود. در واقع، نوار مغز با نشان لحظه‌ای فعالیت الکتریکی مغز، به صورت غیر مستقیم در تشخیص بیماری MS به کار می‌آید. نوار مغزی، می‌تواند ناهنجاری‌هایی را در الگوی امواج مغزی، مانند فعالیت آهسته‌تر امواج ناشی از آسیب و تخریب پوشش محافظ اعصاب (میلین‌ها)، در بیماران مبتلا به ام اس نشان دهد. Quantitative electroencephalography reveals different physiological profiles
علاوه بر این، این تکنیک به ویژه در ارزیابی اختلالات شناختی مرتبط با ام اس مانند مشکلات حافظه و کند شدن فرایند یادگیری، مفید واقع می‌شود؛ زیرا تغییرات فعالیت الکتریکی سلول‌های عصبی در مغز، می‌تواند با مشکلات شناختی در این بیماران مرتبط است. Cognitive impairment in multiple sclerosis
علائم ابتلا به MS در نوار مغز چیست؟
در مقاله‌ای که توسط دکتر وحید شایگان نژاد، دکتر فرشته اشتری و جمعی از همکاران ایشان در مرکز تحقیقات علوم اعصاب اصفهان و دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، نوشته شده و همچنین، در مجله علمی معتبر Journal of Research in Medical Sciences، منتشر شده است؛ علائم ابتلا به MS در نوار مغزی، به تفکیک بیان شده‌اند. در آزمایش انجام شده در این مقاله، از 26 نوار مغز موجود در بیماران مبتلا به ام اس، 22 نوار مغز، یعنی بیش از 80 درصد افراد مبتلا به ام اس، الگوهای غیر طبیعی در نوار مغز خود نشان دادند.
این آمار، نشان می‌دهد که تغییرات در فعالیت الکتریکی مغز در بیماران مبتلا به ام اس، نسبتاً شایع است؛ بر اساس این مقاله، انواع مختلفی از ناهنجاری‌ها در نوار مغز افراد مبتلا به MS مشاهده می‌شود. این ناهنجاری‌ها در سه دسته ناهنجاری‌ها موضعی یا کانونی، ناهنجاری‌های عمومی و کند شدن فعالیت عمومی امواج مغزی، تقسیم بندی شده‌اند.
علائم کانونی (موضعی) در نوار مغز ام اس
در این نوع علائم، تغییرات در یک ناحیه خاص از مغز دیده می‌شوند؛ نه به صورت گسترده در کل مغز! در این حالت، نوار مغز علائمی را نشان می‌دهد که شبیه فعالیت الکتریکی در هنگام تشنج هستند. این علائم نوار مغز، شبیه علائم تشنج هستند؛ اما لزوماً به این معنی نیست که بیمار تشنج دارد. این الگوها اکثرا نشانه‌ای از تحریک پذیری بیشتر در آن ناحیه از مغز می‌باشند.
علاوه بر این، امواج مغزی به طور معمول در فرکانس‌های مشخصی فعالیت می‌کنند. کند شدن موضعی این امواج، به این معنی است که در یک ناحیه خاص از مغز، امواج آهسته‌تر از حد معمول فعالیت می‌کنند. این امر، نشانه‌ای از آسیب یا اختلال عملکرد در آن ناحیه است. بنابراین، وجود این نوع ناهنجاری‌ها و تشخیص آنها بوسیله نوار مغز، می‌تواند به شناسایی مناطقی از مغز که تحت تأثیر ام اس قرار گرفته‌اند؛ کمک کند. به ویژه اگر علائم بالینی بیمار با تغییرات موجود در نوار مغز همخوانی داشته باشد؛ تشخیص مناطق آسیب دیده راحت‌تر می‌شود.
علائم عمومی در نوار مغز ام اس
این نوع ناهنجاری به صورت همزمان در کل مغز، یا در هر دو نیمکره مغزی دیده می‌شود. این الگوها، معمولاً با انواع خاصی از تشنج مرتبط هستند. وجود این ناهنجاری‌ها، می‌تواند نشانه‌ای از استعداد به تشنج عمومی در بیماران مبتلا به ام اس باشد.
کند شدن فعالیت عمومی امواج مغزی
همانطور که گفته شد، این نوع ناهنجاری به صورت گسترده در کل مغز دیده می‌شود؛ بنابراین، کند شدن این امواج، به معنی کاهش فرکانس امواج مغزی در کل مغز است. این نوع ناهنجاری می‌تواند نشانه‌ای از اختلال عملکرد گسترده‌تر مغز باشد؛ و اکثرا با علائمی مانند خستگی، مشکلات شناختی و یا تغییرات در سطح هوشیاری ارتباط دارد.
باید توجه داشت که یافته‌های نوار مغز، همیشه با علائم بالینی بیمار مطابقت ندارند. به عبارت دیگر، ممکن است بیماری که مبتلا به MS است در نوار مغز خود ناهنجاری‌هایی را داشته باشد؛ اما هیچ علامتی از تشنج یا اختلال شناختی، نشان ندهد. علاوه بر این، این مطالعه بر اساس تعداد نسبتاً کمی از بیماران، یعنی تنها 26 نفر، انجام شده است؛ بنابراین نتایج آن ممکن است به کل جمعیت بیماران مبتلا به ام اس قابل تعمیم نباشد. همچنین، روش‌های انجام نوار مغز و تفسیر نتایج، ممکن است در مطالعات مختلف متفاوت باشد. Seizure characteristics in multiple sclerosis patients – PMC
نوار مغزی اگرچه به تنهایی قادر به تشخیص قطعی ام اس نیست؛ اما می‌تواند به عنوان یک ابزار کمکی برای شناسایی تغییرات در فعالیت مغزی بیماران، مورد استفاده قرار گیرد. این روش با تشخیص الگوهای غیر طبیعی مانند کند شدن فعالیت امواج مغزی یا تغییر در اتصالات عملکردی مغز، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره تأثیر بیماری، بر عملکرد عصبی ارائه دهد. با توجه به محدودیت‌های روش‌های تصویر برداری سنتی، استفاده از نوار مغز در کنار MRI و سایر آزمایش‌های تشخیصی، می‌تواند به درک بهتر آسیب‌های ناشی از ام اس و پایش پیشرفت و درمان بیماری، کمک کند.
