نوار مغز (EEG) چیست؟
EEG، که در کشور ما به نوار مغزی شناخته می‌شود؛ مخفف الکتروانسفالوگرافی است؛ این روش تشخیصی، برای بررسی و اندازه گیری فعالیت الکتریکی مغز، به کار می‌رود. تهیه نوار مغزی که معمولاً در بیمارستان‌ها یا کلینیک‌ها انجام می‌شود؛ به پزشکان کمک می‌کند بیماری‌هایی مانند صرع، تومورها و آسیب‌های مغزی را تشخیص دهند.
نقشه مغز (qEEG) چیست؟
نقشه مغزی (qEEG) یا الکتروانسفالوگرافی کمی، یک روش پیشرفته‌تر و دقیق‌تر در بررسی فعالیت‌ها و عملکرد مغز است؛ که به صورت کمّی، نقشه‌ای از فعالیت الکتریکی مغز ایجاد می‌کند. بعد از تهیه نقشه مغزی، اطلاعاتی که به صورت تصاویر رنگی از مغز فرد بدست آمده، با افراد همسن و هم جنس آن، مقایسه و بررسی می‌شود. به این ترتیب، نقشه مغزی می‌تواند الگوهای مرتبط با اختلالات عصبی را شناسایی کند. البته این روش، معمولاً همراه با سایر روش‌های تشخیصی مانند MRI یا CT اسکن، استفاده می‌شود. What is the Difference Between EEG and qEEG? – APEX Brain Centers
در حالی که تفاوت نقشه مغزی و نوار مغزی، بیشتر در نحوه پردازش و نمایش اطلاعات است؛ هر دو روش می‌توانند به تشخیص تفاوت نوار مغز سالم و ناسالم، کمک کنند. در نوار مغز سالم، امواج مغزی الگوی طبیعی و هماهنگی دارند؛ در حالی که در نوار مغز ناسالم، ممکن است بی‌نظمی‌هایی در ریتم امواج دیده شود.
آیا نقشه مغز (qEEG) و نوار مغز (EEG)، با هم متفاوتند؟
اگر از منظر ماهیت عملکرد این دو روش بررسی کنیم؛ پاسخ خیر است! نوار مغزی (EEG) و نقشه مغزی (qEEG)، از نظر ماهیت با یکدیگر تفاوت اساسی ندارند؛ زیرا هر دو، فعالیت‌های الکتریکی مغز را ثبت می‌کنند. تفاوت اصلی این دو روش، در نوع نشان دادن اطلاعات بدست آمده است. در نوار مغزی (EEG)، اطلاعاتی که از مغز به دست می‌آید؛ به صورت امواج مغزی ثبت شده و به شکل نمودار، روی کاغذهای مخصوص، چاپ می‌شوند. این روش بیشتر برای بررسی عملکرد کلی مغز و تشخیص مشکلات عصبی مانند صرع، آسیب‌های مغزی و تومورها استفاده می‌شود.
در مقابل، نقشه مغزی (qEEG)، اطلاعاتی که از نوار مغزی (EEG)، پردازش شده به شکل تصاویر رنگی، نمایش می‌دهد؛ که نشان دهنده میزان فعالیت، در بخش‌های مختلف مغز است. در ادامه، اطلاعات بدست آمده از مغز به شکل تصاویر با رنگ‌هایی مانند سبز، قرمز و آبی، با نقشه مغزی افراد سالم در همان سن و جنسیت، مقایسه می‌شوند. نقشه مغزی، بیشتر در تشخیص اختلالات روان شناختی کاربرد دارد. بنابراین، هر دو روش فعالیت‌های الکتریکی مغز را پایش می‌کنند؛ اما شکل خروجی و نحوه تحلیل اطلاعات در آنها متفاوت است.
تفاوت از لحاظ نحوه انجام و عملکرد
تفاوت EEG (نوار مغز) و qEEG (نقشه مغز)، در همان حرف (q) نهفته است؛ در EEG یا نوار مغز، فعالیت الکتریکی مغز یا امواج مغزی ثبت می‌شوند؛ که نشان دهنده عملکرد قشر مغز است. اما در qEEG یا نقشه مغزی، امواج با استفاده از تحلیل‌های ریاضی و آماری پیشرفته، بررسی شده؛ و با الگوهای استاندارد بر اساس سن و جنسیت مقایسه می‌شوند. How a Brain Mapping Test Works and Reads Your Brain | Braincode
در روش تشخیصی نوار مغزی، از طریق حسگرهایی که روی پوست سر قرار داده می‌شوند؛ امواج مغزی به صورت نمودار، نمایش داده می‌شوند. در نقشه مغزی، از اطلاعات بدست آمده از نوار مغزی استفاده شده؛ و با بهره گیری از الگوریتم‌های پیشرفته، تصاویری رنگی از مغز، ایجاد می‌شود. در واقع، نوار مغز تنها اطلاعات خام فعالیت الکتریکی مغز را نشان می‌دهد؛ در حالی که نقشه مغز، اطلاعات را به صورت تجزیه و تحلیل شده و همچنین، مقایسه با افراد سالم، نمایش می‌دهد. در این روش، قسمت‌های فعال یا غیر فعال مغز از نظر فعالیت، مشخص می‌شوند؛ تا درمانی برای آنها در نظر گرفته شود.
نقشه مغزی و نوار مغزی، چه چیزی را نشان می‌دهند؟
روش‌های متفاوتی برای بررسی مغز انسان از نظر عملکرد و ساختار وجود دارد؛ که پزشکان بر اساس نوع بیماری و هدفی که دارند از این روش‌های مختلف استفاده می‌کنند. با این حال، شاید می‌خواهید بدانید که نقشه مغز و نوار مغز، چه چیزی را در سر انسان نشان می‌دهند؛ که پزشکان از آنها برای تشخیص بیماری‌ها استفاده می‌کنند. نقشه مغزی (qEEG) و نوار مغزی (EEG) برخلاف روش‌های تصویر برداری و تشخیصی دیگر مانند CT و MRI که ساختار فیزیکی مغز را مورد بررسی قرار می‌دهند؛ بر عملکرد مغز و ارتباطات عصبی بین سلول‌های مغز، تمرکز دارند. QEEG Brain Mapping | The Difference Between QEEG and EEG
در واقع، نقشه مغز و نوار مغز به جای اینکه نشان دهند هر قسمت مغز چه شکلی دارد، کجا واقع شده است یا آسیب‌های احتمالی به کدام قسمت بافت مغز وارد شده است؛ نشان می‌دهند مغز چگونه فعالیت می‌کند و آیا فعالیت آن در نواحی مختلف، زیاد شده یا کمتر شده است. روش‌های مانند CT و MRI که ساختار مغز را بررسی می‌کنند؛ برای تشخیص مشکلاتی مانند تومور، خونریزی یا آسیب‌های فیزیکی مناسب هستند. اما نقشه مغزی (qEEG) و نوار مغزی (EEG)، بخش‌های مختلف مغز و هماهنگی بین آنها را ارزیابی می‌کنند؛ و می‌توانند ناهنجاری‌های عملکردی مانند ریتم‌ها و امواج غیر طبیعی مغز را شناسایی کند.
در بررسی و تشخیص بیماری‌های مختلف، علاوه بر بررسی فعالیت‌های الکتریکی مغز، بررسی فعالیت الکتریکی سایر اندام‌ها نیز اهمیت زیادی دارد. برای مثال، تفاوت نوار قلب و نوار مغز، در این است که نوار مغز، فعالیت الکتریکی سلول‌های عصبی در مغز را ثبت می‌کند؛ در حالی که نوار قلب (ECG)، سیگنال‌های الکتریکی مرتبط با عملکرد قلب را اندازه گیری می‌کند. این دو روش هرچند از نظر اصول اندازه گیری مشابه به نظر می‌رسند؛ اما اهداف و کاربردهای متفاوتی دارند. نوار مغز برای تشخیص مشکلات عصبی و شناختی مانند صرع و اختلالات خواب، استفاده می‌شود؛ در مقابل، نوار قلب بیشتر برای بررسی ریتم قلب، بیماری‌های قلبی و تشخیص اولیه سکته‌های قلبی، به کار می‌رود.
چه بیماری هایی با این دو قابل تشخیص است؟
نوار مغزی بیشتر برای تشخیص اختلالات عصبی مانند صرع و مشکلات خواب استفاده می‌شود؛ در حالی که نقشه مغزی به ویژه در تشخیص اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی، کاربرد دارد. هر دو این ابزارها، به پزشکان کمک می‌کند تا الگوهای غیر طبیعی فعالیت مغزی را شناسایی کنند. علاوه بر این، فرآیند ثبت نوار مغز معمولاً سریع‌تر است؛ و ممکن است تنها چند دقیقه طول بکشد. اما تهیه نقشه مغزی، ممکن است زمان بیشتری نیاز داشته باشد؛ زیرا شامل مراحل اضافی تجزیه و تحلیل اطلاعات و تولید تصویر نهایی است.
در نهایت، نوار مغزی و نقشه مغزی، هر دو بر پایه یک اصل علمی، یعنی ثبت فعالیت الکتریکی مغز، عمل می‌کنند؛ و تفاوت آنها، تنها در شکل خروجی و نحوه نمایش اطلاعات بدست آمده است. نوار مغز (EEG)، یک ابزار ساده‌تر و سریع‌تر، برای ثبت امواج مغزی در قالب نمودار است؛ که به طور گسترده در تشخیص مشکلات مغزی استفاده می‌شود. در حالی که نقشه مغزی (qEEG)، با تحلیل و مقایسه اطلاعات با افراد سالم، اطلاعاتی عمیق‌تر درباره عملکرد مغز ارائه می‌دهد؛ و بیشتر برای تشخیص اختلالات شناختی و روانی، کاربرد دارد. درواقع، نقشه مغزی نسخه پیشرفته‌تر و تحلیلی‌تر نوار مغزی محسوب می‌شود؛ که دیدگاه دقیق‌تری از عملکرد مغز و اعصاب، ارائه می‌دهد.
