نوار مغز بهتر است یا ام ار ای؟ | تفاوت ام ار ای و نوار مغز

علاوه بر مقایسه بین نوار مغز و ام آر آی، توجه به تفاوت نقشه مغز و نوار مغز نیز، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را ارائه دهد. نقشه مغز به طور کلی فعالیت الکتریکی مغز را به شکل تصاویر رنگی، نشان می‌دهد؛ در حالی که نوار مغز، فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می‌کند. این تفاوت‌ها می‌توانند در تشخیص دقیق‌تر و فهم بهتر عملکرد مغز و اختلالات مختلف مغزی، نقش مهمی ایفا کنند. درک تفاوت‌های این دو روش، به دقت بیشتری در ارزیابی وضعیت مغز کمک می‌کنند.

تفاوت ام آر آی (MRI) و نوار مغز (EEG) از لحاظ کاربرد

در بخش‌های مراقبت ویژه مانند ICU، برای نظارت بر عملکرد مغزی بیمارانی که دچار آسیب‌های وسیع مانند ضربه مغزی، سکته مغزی یا حتی اختلالاتی مانند خونریزی مغزی شده‌اند؛ از نوار مغز، به شکل گسترده استفاده می‌شود. همچنین، جهت برنامه ریزی برای درمان بیماری‌های مانند صرع و تجویز داروهای مورد نیاز، از نوار مغز استفاده زیادی می‌شود. در واقع، پزشکان برای تشخیص مکان و شدت فعالیت غیر طبیعی مغز در افراد مبتلا به صرع، از نوار مغز استفاده می‌کنند. ^{What is EEG and what is it used for? | Bitbrain}

تصویر برداری تشدید مغناطیسی، که به اختصار ام آر آی (MRI) نامیده می‌شود؛ در پزشکی، به طور گسترده‌ای برای کاربردهای مختلف، از جمله شناسایی بیماری‌ها، تشخیص و نظارت بر درمان، استفاده می‌شود. تکنیک ام آر آی، برای تصویر برداری از بافت‌های نرم و بخش‌های غیر استخوانی، بسیار مؤثر عمل می‌کند. به همین دلیل، در ارزیابی اختلالات مختلف، در بافت‌های نرم بدن، به ویژه در مغز، نخاع، مفاصل، عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها و همچنین، اعضای بدن مانند قلب و روده‌ها، بسیار ارزشمند است. ^{MRI interpretation}

آیا استفاده زیاد از ام آر آی، خطرناک است؟

زمانی که لازم باشد به طور مکرر، از ارگان‌ها و اندام‌های داخلی بدن به ویژه مغز، تصویر برداری شود؛ استفاده از MRI، در اولویت قرار می‌گیرد. زیرا در این روش تشخیصی، از اشعه‌ها خطرناک مانند اشعه ایکس، استفاده نمی‌شود؛ بنابراین، استفاده چندین باره از ام آر آی، ایمن بوده و خطری برای بیمار ایجاد نمی‌کند. ^{Magnetic Resonance Imaging (MRI)}

یکی از نکات مهم در استفاده از نوار مغز، توانایی این روش تشخیصی در شناساندن تفاوت نوار مغز سالم و ناسالم است؛ این تفاوت‌ها می‌تواند در تشخیص اختلالات مختلف مغزی نقش مهمی ایفا کند. در حالی که ام آر آی ساختار مغز را به صورت تصویری نشان می‌دهد، نوار مغز اطلاعات دقیقی از فعالیت الکتریکی مغز ارائه می‌کند و به تشخیص مشکلاتی مانند صرع و دیگر اختلالات کمک می‌کند. تفاوت نوار مغز سالم و ناسالم می‌تواند نشان‌ دهنده تغییرات مهمی در سلامت مغز باشد.

تفاوت نوار مغز و ام آر آی از لحاظ بیماری‌هایی که تشخیص می‌دهند

نوار مغز (EEG)، در تشخیص بیماری‌هایی مانند صرع، اختلالات خواب، تومورهای مغزی و آسیب‌های مغزی ناشی از سکته‌ها، نقش اساسی دارد؛ زیرا قادر است الگوهای غیر عادی در فعالیت سلول‌های عصبی مغز را، شناسایی کند. همانطور که گفته شد، در روش تشخیصی ام آر آی، بر خلاف روشی مثل سی تی اسکن، از اشعه آسیب زننده ایکس، استفاده نمی‌شود.

همچنین، بافت‌ها و اندام‌های غیر استخوانی و نرم بدن، در ام آر آی، به شکل خیلی واضح‌تری نسبت به سایر روش‌های تصویر برداری، دیده می‌شوند. تکنیک تصویر برداری MRI در مغز، می‌تواند تفاوت بین ماده سفید و ماده خاکستری را تشخیص دهد. علاوه بر این، مشاهده و تشخیص بیماری‌های مثل آنوریسم (فتق شریانی) و تومورها، با استفاده از ام آر آی، راحت‌تر می‌شود.

ام آر آی چه خطراتی می‌تواند داشته باشد؟

با اینکه روش ام آر آی، یک روش تصویر برداری ایمن است؛ اما امکان دارد، افزایش دمای مایع آمنیوتیک برای مادران باردار، رخ دهد که برای جنین می‌تواند مضر باشد. بنابراین، لازم است اگر باردار هستید یا شک به بارداری دارید؛ حتما به پزشک خود اطلاع دهید. علاوه بر این، در برخی از روش‌های ام آر آی، از یک ماده حاجب برای تصویر برداری بهتر استفاده می‌شود. برخی افراد، به این ماده حاجب واکنش آلرژیک نشان می‌دهند. اگر نسبت به دارو و غذای خاصی یا به ید و صدف‌ها، حساسیت دارید؛ باید پزشکتان را مطلع کنید.

همچنین، با وجود اینکه MRI از اشعه‌های آسیب رسانی مااند ایکس استفاده نمی‌کند؛ اما از یک میدان مغناطیسی فوق العاده قوی، بهره می‌برد. این میدان مغناطیسی به اندازه‌ای بزرگ است که فراتر از دستگاه گسترش می‌یابد؛ و نیروهای بسیار قدرتمندی بر اشیاء آهنی، برخی از فولادها و سایر فلزات با قابلیت‌های مغناطیسی، وارد می‌کند. این نیروی مغناطیسی می‌تواند صندلی چرخدار، کپسول اکسیژن، طلاهای آوزین شده به افراد و… را به سمت خود بکشد و پرتاب کند. ^{Risks of Magnetic Resonance Imaging (MRI) | Stanford Health Care}

بنابراین، در صورتی که هر نوع وسیله فلزی، مانند زیورآلات، ایمپلت‌های دندان، باتری قلب، پیچ و پلاک یا پلاتین در استخوان‌ها، چسب نیکوتین، پیرسینگ، سمعک و حتی حلزون گوش کاشته شده دارید، می‌بایست به پزشک اطلاع دهید؛ یا در صورت امکان، آنها را از بدنتان خارج کنید.

لیست کامل از موارد خطر آفرین برای انجام ام آر آی

• دستگاه‌های پیس‌ میکر کاشته شده در قلب (باتری قلب)
• گیره‌های آنوریسم داخل مغز
• ایمپلنت‌های حلزون گوش
• برخی از دستگاه‌های پروتزی
• پمپ‌های تزریق دارو (مانند پمپ تزریق انسولین)
• تحریک‌ کننده‌های عصبی
• محرک‌های رشد استخوان
• برخی دستگاه‌های داخل رحمی پیشگیری از بارداری (مانند IUD)
• ایمپلنت دندان
• پیرسنیگ زبان، ابرو، لب، بینی، چشم، سینه، ناف و…
• پین یا پیچ و پلاک استخوان (پلاتین)
• سمعک
• النگو، گوشواره، گردنبند، انگشتر، پابند و…
• چسب‌های نیکوتین
• گلوله یا ترکش
• گیره‌های جراحی
• بخیه‌های فلزی
• مش‌های فلزی

نوار مغز چه خطراتی دارد؟

استفاده از نوار مغز، قدمتی طولانی دارد؛ و به طور کلی، یک روش ایمن به حساب می‌آید. در این روش تشخیصی، حسگرهایی که به سر بیمار متصل می‌شود، بدون اینکه حس خاصی در فرد ایجاد کند؛ تنها فعالیت مغزی او را ضبط کرده و به دستگاه EEG، می‌فرستد. با این حال، در موارد خیلی نادر و در افراد مبتلا به صرع، نوار مغز می‌تواند کانون‌های تشنجی را فعال کرده؛ و سبب بروز تشنج شود. اما جای نگرانی نیست؛ زیرا پزشک و تیم درمان، با مدیریت تشنج ایجاد شده، عوارض این اختلال را به حداقل می‌رسانند. ^{Electroencephalogram (EEG) | Johns Hopkins Medicine}

تفاوت‌های نوار مغز (EEG) و ام آر آی (MRI) در یک نگاه

نوار مغز بهتر است یا ام آر آی؟

از آنجایی که هر کدام از این روش‌ها، کاربرد متفاوتی داشته و برای تشخیص اختلال خاصی به کار می‌رود؛ نمی‌توان گفت کدام روش بهتر است. بسته به تشخیص و صلاحدید پزشک و همچنین، با در نظر گرفتن خطرات و عوارض جانبی هر کدام از روش‌های نوار مغز یا ام آر آی، برای شناسایی بیماری‌های مختلف، به صورت تکی یا همزمان از هر دو روش، استفاده می‌شود. اگر هدف تشخیص اختلاات مربوط به ساختار و بافت‌های مغز باشد؛ از ام آر آی استفاده می‌شود. اگر هم به شناسایی فعالیت الکتریکی سلول‌های عصبی نیاز باشد؛ تهیه نوار مغزی، گزینه بهتری است. ^{EEG vs. MRI vs. fMRI – What are the Differences? – iMotions}

در نهایت، انتخاب بین نوار مغز و ام آر آی بستگی به نوع مشکل و نیاز تشخیصی پزشک دارد. نوار مغز برای ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز و تشخیص اختلالات عصبی بسیار مفید است؛ در حالی که، ام آر آی برای بررسی ساختارهای مغزی و شناسایی تومورها و آسیب‌های مغزی، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتخاب صحیح این روش‌ها، بستگی به شرایط خاص بیمار و تشخیص دقیق پزشک معالجتان نیاز دارد. ^{Will MRI replace the EEG for the diagnosis of nonconvulsive status epilepticus, especially focal? – PubMed}