در بیماران میگرنی، نوار مغز ممکن است نشان دهنده تغییراتی در الگوهای امواج مغزی باشد؛ که با شدت و نوع حملات میگرنی ارتباط دارند. این تغییرات شامل افزایش یا کاهش توان در باندهای فرکانسی خاص، مانند آلفا، بتا، تتا و دلتا می‌شود. با توجه به این که نوار مغز می‌تواند به درک بهتری از فعالیت‌های مغزی، در زمان حملات میگرنی کمک کند؛ پرسش مهم این است که نوار مغز چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟ این موضوع می‌تواند پاسخ‌هایی به ویژه در زمینه شناسایی الگوهای مغزی خاص، که با میگرن مرتبط هستند؛ ارائه دهد.
آیا تشخیص میگرن با نوار مغز انجام می‌شود؟
خیر! نوار مغز به تنهایی یک روش موثر برای تشخیص میگرن، محسوب نمی‌شود. نوار مغز، می‌تواند ناهنجاری‌هایی که در فعالیت الکتریکی مغز رخ داده است؛ شناسایی کند. اما نمی‌تواند به طور قطعی، میگرن را شناسایی کند. روش مطمئن‌تر برای تشخیص میگرن، بررسی سابقه پزشکی و علائم بیمار، مثل نوع سردرد، مدت و شدت آن و همچنین، انتشار درد به قسمت‌های دیگر سر است. با این حال، نوار مغز می‌تواند به عنوان مکملی برای بررسی تحریک پذیری قشر مغز، به کار برده شود؛ و در تشخیص و پیگیری درمان میگرن، به پزشکان کمک نماید.
علاوه بر این، طبق تحقیقات، بیماران مبتلا به میگرن به ویژه آنهایی که قبل از میگرن، حالاتی را به عنوان اورا (پیش درآمد میگرن) تجربه می‌کنند؛ ممکن است ناهنجاری‌های خفیفی در نوار مغز خود (EEG) داشته باشند. با این وجود، این یافته‌ها آن قدر ثابت و قابل‌اعتماد نیستند؛ که بتوانند به عنوان معیار تشخیصی قطعی استفاده شوند. EEG Characteristics and Diagnostic Implications in Childhood Headache
ارتباط میگرن و نوار مغز
با وجود اینکه نوار مغز برای میگرن به عنوان یک روش تشخیصی، به کار برده نمی‌شود؛ اما تغییراتی که در امواج مغزی EEG، در هنگام شروع حمله میگرن و طی سردردهای میگرنی شناسایی می‌شود، برای تعیین روند درمان، بسیار کمک کنننده هستند. در تحلیل نوار مغز بیماران مبتلا به میگرن، گاهی تغییراتی مشابه با الگوهای مشاهده شده در اختلالات عصبی دیگر، مانند تشنج‌ها مشاهده می‌شود. این شباهت‌ها ممکن است به ویژه در مواردی که میگرن با سایر شرایط عصبی همراه است؛ مانند تشنج یا تغییرات در سطح هوشیاری، نمود پیدا کند.
در چنین شرایطی، شناخت دقیق تفاوت‌ها و شباهت‌ها بین الگوهای امواج مغزی، می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند؛ در این زمینه، بررسی امواج تشنج در نوار مغز، می‌تواند اطلاعات مفیدی ارائه دهد؛ که ممکن است در موارد پیچیده‌تر که تشخیص میگرن با سایر اختلالات مغزی درگیر است، کاربرد داشته باشد.
تغییرات امواج آلفا در نوار مغز میگرن
در نوار مغزهای ثبت شده بیماران مبتلا به میگرن، امواج آلفا معمولاً کاهش توان نشان می‌دهند؛ که به معنای کاهش فعالیت آلفا، به ویژه در ناحیه پشت سری مغز، در مقایسه با افراد سالم است! ناحیه پشت سر مغز، مربوط به پردازش‌های بینایی است؛ گاهی این تغییر در فعالیت امواج آلفا، به عنوان یک نشانه احتمالی برای حملات میگرنی (اورا)، در نظر گرفته می‌شود. زیرا این کاهش فعالیت، هم در حین حمله میگرن و هم پیش از آن، مشاهده می‌شود. Electroencephalography in Migraine
در واقع، فعالیت غیر طبیعی امواج آلفا، ازجمله کاهش فعالیت یا عدم تقارن، ممکن است حتی پیش از شروع سردرد میگرنی در نوار مغز مشاهده شود؛ که مرحله پیش از حمله میگرن را نشان می‌دهد.
امواج بتا نوار مغز میگرن چه تغییری می‌کنند؟
در EEG بیماران مبتلا به میگرن، اغلب افزایش فعالیت امواج بتا، نشان داده می‌شود؛ این بدان معناست که در هنگام حمله میگرنی یا در مرحله پیش از حمله، مغز امواج بتا با فرکانس بالا را بیش از حالت طبیعی، تولید می‌کند. این افزایش فعالیت، می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از تحریک پذیری بیش از حد قشر مغز، که با درد میگرنی مرتبط است؛ تفسیر شود. بر اساس مطالعات انجام شده، افزایش فعالیت امواج بتا در نواحی خاصی از مغز به ویژه قسمت حسی حرکتی، اتفاق می‌افتد. این حالت، ممکن است با علائم حسی و حرکتی که برخی از بیماران، در طول میگرن تجربه می‌کنند؛ مرتبط باشد. Application of EEG in migraine – PMC
با این حال، همه بیماران میگرنی، الگوهای مشابهی در امواج بتا نشان نمی‌دهند؛ و برخی مطالعات، یافته‌های متناقضی درباره تغییرات این امواج گزارش کرده‌اند. تغییرات خاص در فعالیت امواج بتا، ممکن است بسته به فرد، نوع میگرن و مرحله حمله میگرنی متفاوت باشد.
تغییرات امواج تتا در نوار مغز میگرن
درنوار مغز برای میگرن، امواج تتا اغلب توان بیشتری نسبت به افراد سالم دارند؛ که این امر، نشان دهنده افزایش فعالیت امواج آهسته در مغز است! این افزایش، به ویژه در دوره‌های بین حملات میگرن و گاهی، در مرحله اورا (پیش از حمله) مشاهده می‌شود؛ این حالت، یکی از ناهنجاری‌های کلیدی در الگوهای نوار مغز بیماران میگرنی، محسوب می‌شود. علاوه بر این، در نواحی مغزی که با درد ناشی از حمله میگرنی، مرتبط هستند؛ این امواج تتا افزایش می‌یابد. حتی گاهی، در شرایطی که بیمار دچار حمله میگرنی نیست؛ ثبت نوار مغز، ممکن است افزایش فعالیت امواج تتا را نشان دهد. Interictal quantitative EEG in migraine: a blinded controlled study
علاوه بر این، برخی مطالعات نشان می‌دهند که میزان افزایش توان امواج تتا، ممکن است با شدت علائم میگرن مرتبط باشد. به این معنا که هرچه فعالیت امواج تتا بیشتر باشد؛ علائم میگرن نیز شدیدتر خواهد بود.
امواج دلتا در نوار مغز میگرن چه تغییراتی دارند؟
همراه با امواج تتا، امواج دلتا که حتی کندتر از امواج تتا هستند؛ ممکن است در بیماران مبتلا به سردردهای میگرن، افزایش توان نشان دهند. در واقع، در EEG بیماران مربوط به میگرن، امواج دلتا، به ویژه در هنگام حمله میگرنی، اغلب افزایش فعالیت نشان می‌دهند. این افزایش، نشان دهنده افزایش غیر طبیعی امواج آهسته مغزی، در نواحی خاصی از مغز است؛ که با درک درد مرتبط هستند. این پدیده در موارد میگرن یک طرفه یا میگرن‌هایی که با تغییر در سطح هوشیاری همراه هستند؛ برجسته‌تر است. به طوری که در نوار مغز، فعالیت قابل توجه امواج دلتا، به صورت یک طرفه یا دو طرفه مشاهده می‌شود. EEG in migraine: a review of the literature – PubMed
افزایش فعالیت امواج دلتا، ممکن است بسته به نوع میگرن و علائم اورا (حالت پیش درامد میگرن)، در نواحی خاصی از مغز مشاهده شود. علاوه بر این، افزایش توان امواج دلتا، می‌تواند با شدت درد میگرنی مرتبط باشد. یعنی مانند امواج تتا، هر چه توان امواج دلتا بیشتر باشد؛ شدت درد نیز ممکن است افزایش یابد. همچنین، برخی مطالعات نشان داده‌اند که در طول حمله میگرنی، فعالیت امواج مغزی ممکن است بین دو نیمکره مغز، نامتقارن باشد. Quantitative Electroencephalographic Analysis in Women with Migraine during the Luteal Phase
در نهایت، هرچند نوار مغزی به تنهایی نمی‌تواند به عنوان ابزاری قطعی برای تشخیص میگرن استفاده شود؛ اما می‌تواند به عنوان یک ابزار کمکی مفید در درک بهتر فعالیت‌های مغزی مرتبط با میگرن، عمل کند. تغییرات مشاهده شده در امواج مغزی می‌توانند به پزشکان در ارزیابی شدت و نوع حملات میگرنی کمک کرده؛ و به تحقیقات بیشتر در زمینه فیزیولوژی میگرن دامن بزنند. استفاده از تکنیک‌های پیشرفته‌تر تحلیل نوار مغز، ممکن است در آینده به عنوان ابزاری مکمل، برای تشخیص و پیگیری میگرن در بالین پزشکی، در نظر گرفته شود.
