تفاوت سی تی اسکن و نوار مغز، در این است که سی تی اسکن، ساختار فیزیکی مغز را نمایش می‌دهد؛ در حالی که نوار مغز، فعالیت الکتریکی آن را بررسی می‌کند! این دو روش، برای تشخیص بیماری‌های مغزی مختلف، به کار می‌روند؛ و هر کدام، کاربرد خاص خود را دارند. اما گاهی اوقات، زمانی که صحبت از انتخاب روش مناسب برای بررسی عملکرد مغز می‌شود؛ ممکن است این سؤال مطرح شود که نوار مغز بهتر است یا ام آر آی؟ انتخاب بین این دو، کاملا بستگی به نوع مشکل عصبی دارد. چرا که ام آر آی، تصاویر دقیق‌تری از بافت مغز ارائه می‌دهد؛ در حالی که نوار مغز، برای بررسی فعالیت نورون‌ها و اختلالات عصبی مانند صرع و انواع تشنج، مفیدتر است.
سی تی اسکن (CT scan) چیست و چگونه کار می‌کند؟
سی تی اسکن، یک روش تصویر برداری با هدف تشخیص بیماری‌ها، از اندام‌ها و فضاهای داخل بدن است؛ که با بهره گیری از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری، تصاویری به صورت مقطعی، از ارگان‌های بدن، تهیه می‌کند. این تصاویر، جزئیات دقیقی از استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، چربی‌ها، اندام‌های مختلف و رگ‌های خونی، به پزشکان ارائه می‌کنند.
در روش تشخیصی سی تی اسکن، پرتوهای اشعه ایکس، به صورت دایره‌ای دور بدن حرکت کرده؛ و از یک عضو یا ساختارهای داخل بدن، نماهای مختلفی ثبت می‌شود. این روش، جزئیات بسیار زیاد و دقیقی را به پزشکان، ارائه می‌دهد. تصاویری که اشعه‌های ایکس ایجاد می‌کنند؛ به یک کامپیوتر فرستاده می‌شود. کامپیوتر بعد از پردازش این تصاویر، یک تصویر نهایی به صورت دو بعدی ایجاد می‌کند. امروزه، با تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر و نرم افزارهای به روزتر، امکان ایجاد تصاویر سه بعدی، با جزئیات بیشتر و کیفیت بالاتر، به وجود آمده است. Computed Tomography (CT) Scan | Johns Hopkins Medicine
کاربردهای سی تی اسکن (CT scan)
سی تی اسکن، بیشتر برای تشخیص اختلالات مربوط به ساختار، جا به جایی ارگان‌های بدن ناشی از ضربه یا حتی تومورهای بزرگ و آسیب‌های فیزیکی به کار می‌رود. برای مثال:
- تشخیص تومورها
- بررسی خونریزی‌های داخلی مانند خونریزی‌های مغزی و داخل جمجمه
- ارزیابی آسیب‌های داخلی مثلا پارگی تاندون‌ها و…
- استفاده برای نمونه برداری از بافت یا مایعات بدن با نمایش واضح بافت‌های هدف
- تشخیص شکستگی‌های پیچیده استخوانی
- بررسی مفاصلی که به شدت فرسوده شده‌اند
- شناسایی تومورهای استخوانی
- بررسی جایگذاری صحیح پیچ و پلاک در عمل‌های جراحی مربوط به شکستگی استخوان‌هاComputed Tomography (CT) Scan
مزایای روش تشخیصی سی تی اسکن (CT scan)
سی تی اسکن، مزایای متعددی دارد؛ که آن را به یکی از مهم‌ترین روش‌های تصویر برداری در پزشکی، تبدیل کرده است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های سی تی اسکن، تولید تصاویر با وضوح بالا است؛ که امکان مشاهده دقیق ساختارهای داخلی بدن را فراهم می‌کند. این دقت بالا، پزشکان را قادر می‌سازد تا ناهنجاری‌هایی را که ممکن است در سایر روش‌های تصویر برداری، قابل مشاهده نباشند؛ شناسایی کنند. What are the benefits of CT scans?
همچنین، سی‌تی اسکن نقش مهمی در تشخیص و درمان سرطان دارد. این روش تصویر برداری، می‌تواند به شناسایی تومورها، بررسی میزان پیشرفت سرطان و بررسی میزان اثرگذاری روش‌های درمانی، کمک کند. علاوه بر این، سی تی اسکن در تعیین نیاز به جراحی‌های پزشکی، بسیار کارآمد عمل کرده؛ و در برخی موارد، با تهیه تصاویر دقیق از وضعیت داخلی بدن، نیاز به جراحی برای اکتشاف محل آسیب را کاهش می‌دهد.
خطرات سی تی اسکن چیست؟
از آنجایی که در این روش، از اشعه ایکس استفاده می‌شود؛ ممکن است در برخی موارد و برای بعضی افراد، محدودیت‌هایی ایجاد کند. همچنین، باز هم به دلیل وجود اشعه ایکس، امکان استفاده از این روش به صورت مکرر، وجود ندارد؛ مگر اینکه طبق صلاحدید پزشک، مزایای استفاده چندین باره از این روش تشخیصی، بیش از معایب آن باشد. استفاده از سی تی اسکن، برای مادر باردار و جنین، مضر است. در صورتی که باردار هستید یا شک به بارداری دارید؛ حتما پزشک خود را از این امر مطلع کنید. در این صورت، از روش‌های جایگزین برای شما، استفاده خواهد شد.
کاربردهای نوار مغز (EEG)
بسیاری از پزشکان، از نوار مغز جهت شناسایی مشکلات مربوط به فعالیت الکتریکی مغز، بهره می‌برند. برای اینکه اختلالاتی مانند صرع، انواع تشنج‌ها و کانون‌های تشنجی در مغز و همچنین، اختلالات مربوط به خواب، شناسایی شوند؛ استفاده از روش تشخیصی نوار مغز، در اولویت دستورات پزشکان، قرار می‌گیرد. علاوه بر این، روش تشخیصی EEG که مخفف کلمه الکتروانسفالوگرافی، می‌باشد؛ می‌تواند به پزشکان در ارزیابی سایر مشکلات مربوط به مغز و اعصاب، کمک کند؛ مشکلاتی از جمله:
- زوال عقل
- گیجی و سردرگمی
- عفونت‌ها
- سکته مغزی
- تومورهای مغزی
- آسیب مغزی
- بیماری آلزایمر
- سوء مصرف دارو
- عفونت‌هایی مانند انسفالیت
- روان پریشی (اختلالات شدید روانی)
مزایای نوار مغز (EEG)
نوار مغز، برای تشخیص اختلالات تشنجی، کانون‌ها تشنج و صوع، بهترین گزینه است. همچنین، با انجام تست خواب و استفاده از نوار مغز، مراحل مختلف خواب ثبت شده؛ و هر گونه اختلالی در خواب، می‌تواند با این روش تشخیصی، پیگیری شود. علاوه بر این، از آنجایی که هیچ اشعه‌ای در این روش، استفاده نمی‌شود؛ بهره گیری از نوار مغز، کاملا ایمن بوده و هیچ خطری نخواهد داشت. بنابراین، می‌توان به صورت مکرر و حتی پیوسته، از نوار مغز، برای ارزیابی بلند مدت فعالیت مغزی، استفاده نمود. از طرفی، نوار مغز نسبت به سایر اسکن‌ها، مانند سی تی اسکن و MRI، مقرون به صرفه‌تر است. EEG vs. Other Scans: Choosing the Right Brain Test
درک تفاوت سی تی اسکن (CT Scan) و نوار مغز (EEG)، به ما کمک می‌کند؛ تا بدانیم هر کدام برای چه شرایطی مناسب‌تر هستند. در همین راستا، یکی از موارد مهم در تفسیر نتایج نوار مغز، تفاوت نوار مغز سالم و ناسالم است؛ که می‌تواند نشان دهنده عملکرد طبیعی، یا وجود مشکلات عصبی در فرد باشد.
تفاوت سی تی اسکن (CT Scan) و نوار مغز (EEG)
انتخاب بین سی تی اسکن و نوار مغز، کاملا به نوع اختلال و هدف تشخیصی دارد. اگر پزشک بخواهد فعالیت الکتریکی مغز را در نواحی مختلف، بررسی کند؛ نوار مغزی (EEG)، گزینه انتخابی می‌باشد. اما اگر هدف پزشک، شناسایی اختلالات در ساختار و آسیب‌های فیزیکی مغز، تشخیص تومورها، خونریزی‌های داخلی و آسیب‌ها باشد؛ سی تی اسکن (CT Scan)، به کار برده می‌شود. البته، برخلاف نوار مغز، که تنها برای مغز کاربرد داشته و فقط می‌تواند فعالیت‌های الکتریکی مغز را ارزیابی کند؛ سی تی اسکن، برای تمام ارگان‌ها و اندام‌های بدن، به ویژه مغز و جمجمه، کاربرد دارد.
بنابراین، از آنجایی که هر کدام از این دو روش، کاربردهای متفاوتی دارند؛ نمی‌توان گفت که یکی از آنها، بهتر از دیگری است. به طور کلی، پزشک بر اساس علائم بیمار، تصمیم می‌گیرد که کدام روش تشخیصی لازم است؛ یا حتی، ممکن است هر دو را برای بررسی‌های دقیق‌تر، تجویز کند.
در نهایت، شناخت تفاوت سی تی اسکن و نوار مغز، به ما این امکان را می‌دهد؛ تا با آگاهی بیشتر، روش تشخیصی مناسب برای مشکلات مغزی را انتخاب کنیم. سی تی اسکن، با ارائه تصاویر بسیار دقیق و با وضوح بالا از ساختار ارگان‌های مختلف بدن مانند مغز، در تشخیص تومورها، خونریزی‌ها و آسیب‌های فیزیکی مؤثر است. از سوی دیگر، نوار مغز، با ثبت فعالیت الکتریکی مغز، در شناسایی اختلالات عصبی مانند صرع و مشکلات خواب کاربرد دارد. هر دو روش، ابزارهای قدرتمندی برای تشخیص و درمان بیماری‌های مغزی هستند؛ و انتخاب هر کدام، باید بر اساس علائم بیمار و زیر نظر پزشک متخصص در این حوزه انجام شود. با درک بهتر این تفاوت‌ها، می‌توانیم در مسیر بهبود سلامت مغز و سیستم عصبی خود، گام‌های مؤثرتری برداریم.
