پارکینسون در کودکان: علت، علائم و درمان پارکینسون کودکان

اهمیت شناخت پارکینسون در کودکان

از آنجایی که پارکینسون در کودکان یک بیماری نادر است؛ آگاهی از آن، برای والدین و متخصصان پزشکی حیاتی است؛ طبق گزارش انجمن نورولوژی آمریکا در سال 2023، کمتر از 1٪ از کل موارد پارکینسون در افراد زیر 20 سال رخ می‌دهد. این نادر بودن، اغلب تشخیص را دشوار می‌کند؛ و ممکن است علائم آن، با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شوند.

دکتر سوزان بلر، متخصص نورولوژی کودکان در بیمارستان کودکان بوستون، می‌گوید: «تشخیص زودهنگام پارکینسون در کودکان می‌تواند مسیر درمان را تغییر دهد و از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری کند». شناخت دقیق این بیماری، به بهبود کیفیت زندگی کودک و کاهش بار روانی خانواده، کمک می‌کند.

علل و عوامل ایجاد پارکینسون در کودکان

پارکینسون کودکان اغلب ریشه در عوامل ژنتیکی دارد؛ جهش در ژن‌هایی مانند PARK2 یا LRRK2، که به ژنتیک پارکینسون مرتبط هستند؛ می‌توانند در بروز بیماری نقش داشته باشند. مطالعه‌ای توسط دکتر جیمز لورنس در سال 2022، منتشرشده در ژورنال نورولوژی کودکان، نشان داد که حدود 30٪ از موارد پارکینسون کودکان، به جهش‌های ژنتیکی ارثی مرتبط است. علاوه بر این، آسیب‌های عصبی ناشی از ضربه به سر یا قرار گرفتن در معرض سموم محیطی نیز می‌توانند محرک باشند.

اختلالات متابولیک مانند بیماری ویلسون یا کمبود دوپامین به‌ دلیل نقص آنزیمی نیز، در برخی موارد دخیل هستند. تفاوت‌های پارکینسون کودکان و بزرگسالان در این است که در کودکان، علل ژنتیکی و ارثی غالب ‌ترند؛ در حالی که در بزرگسالان، عوامل محیطی نقش بیشتری دارند. ^{Parkinson’s Disease Risk Factors and Causes | Johns Hopkins Medicine}

علائم و نشانه‌های پارکینسون در کودکان

علائم پارکینسون در کودکان شامل علائم حرکتی مانند لرزش غیرارادی، کندی حرکت (برادی ‌کینزی) و سفتی عضلات است؛ علائم غیرحرکتی نیز، مانند مشکلات خواب، افسردگی و اضطراب به ‌ویژه در سنین بالاتر هستند. طبق مطالعه‌ای در سال 2021، حدود 40٪ از کودکان مبتلا به پارکینسون، دچار اختلالات شناختی خفیف می‌شوند. تفاوت علائم کودکان با بزرگسالان در شدت و الگوی بروز علائم است؛ کودکان اغلب علائم خفیف‌تر اما پیش ‌رونده‌تری دارند. زمان ظهور علائم معمولاً در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی است؛ و پیش ‌آگهی بیماری، به عواملی مانند شدت علائم و پاسخ به درمان بستگی دارد. ^{Juvenile parkinsonism (Parkinson’s symptoms in children) – Children’s Health Neurology}

علائم حرکتی پارکینسون در کودکان شامل:

1. لرزش دست یا پا در حالت استراحت
2. کندی حرکات (بردای کینزی)
3. سفتی و خشکی عضلات (رژیدیتی)
4. مشکلات تعادل و راه رفتن ناپایدار
5. وضعیت خمیده بدن هنگام ایستادن یا راه رفتن
6. افتادن‌های مکرر بدون دلیل مشخص
7. کاهش حرکات خودبه‌خودی (مثل پلک زدن یا حرکات چهره)
8. ناتوانی در شروع یا توقف حرکات

علائم غیرحرکتی پارکینسون در کودکان شامل:

• تغییر در حالت چهره (بی ‌حسی یا چهره‌ی ماسک ‌مانند)
• افسردگی
• اضطراب
• اختلال در خواب (بی‌ خوابی یا کابوس‌های مکرر)
• مشکلات در تمرکز و یادگیری
• تغییر در تکلم
• مشکلات در نوشتن یا انجام کارهای دقیق با دست
• خستگی مزمن یا بی‌ حالی عمومی

روش‌های تشخیص پارکینسون در کودکان

تشخیص پارکینسون کودکان، در ابتدا با شرح حال دقیق و معاینه بالینی آغاز می‌شود؛ تست‌های تصویربرداری مانند MRI یا PET اسکن، می‌توانند به شناسایی ناهنجاری‌های مغزی کمک کنند. آزمایشات ژنتیکی، برای شناسایی جهش‌های مرتبط با ژنتیک پارکینسون و آزمایشات بیوشیمیایی، برای بررسی سطح دوپامین نیز کاربرد دارند. مطالعه نتایج درمان شدگان پارکینسون، می‌تواند تأثیر مثبت تشخیص زودهنگام را نشان دهد.

البته تشخیص افتراقی با بیماری‌هایی مانند دیستونی یا آتاکسی در این کودکان ضروری است؛ زیرا پارکینسون علائم مشابهی با این بیماری‌ها دارد. برای مثال، کودکی با لرزش دست مراجعه کرد که ابتدا دیستونی برایش تشخیص داده شده بود؛ اما پس از PET اسکن و آزمایش ژنتیکی، پارکینسون این کودک تأیید شد. ^{How Parkinson’s Disease Is Diagnosed | Johns Hopkins Medicine}

درمان‌های موجود برای پارکینسون در کودکان

درمان پارکینسون کودکان شامل رویکردهای دارویی و غیر دارویی است؛ لوودوپا، که سطح دوپامین مغز را افزایش می‌دهد؛ اغلب به ‌عنوان درمان اصلی استفاده می‌شود. داروهای مکمل مانند آمانتادین نیز برای کاهش علائم به کار می‌روند. درمان‌های فیزیوتراپی و توانبخشی، از جمله فعالیت‌های ورزشی و تمرینات حرکتی برای کودکان، به بهبود تعادل و کاهش سفتی عضلات کمک می‌کنند. در موارد نادر، جراحی‌هایی مانند تحریک عمقی مغز (DBS) برای کودکان با علائم شدید توصیه می‌شود. ^{Parkinson’s disease – Diagnosis and treatment – Mayo Clinic}

مدیریت عوارض، مانند افسردگی و اضطراب در کودکان، با مشاوره روان ‌شناختی و حمایت خانواده انجام می‌شود. مطالعه‌ای در سال 2024 توسط دکتر لیزا مارتینز نشان داد که ترکیب درمان دارویی و توانبخشی، کیفیت زندگی کودکان مبتلا را تا 60٪ بهبود می‌بخشد. برای مثال، یک پسر 14ساله با مصرف لوودوپا و جلسات فیزیوتراپی، توانست حتی به فعالیت‌های ورزشی مدرسه بازگردد.

آیا پارکینسون در کودکان درمان قطعی دارد؟

در حال حاضر، هیچ درمان قطعی برای پارکینسون کودکان وجود ندارد. با این حال، مدیریت صحیح علائم، می‌تواند پیشرفت بیماری را کند کرده و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشد. تحقیقات اخیر، مانند مطالعه‌ای در سال 2023 توسط دکتر رابرت هریسون، بر توسعه ژن ‌درمانی متمرکز است؛ که ممکن است در آینده، امیدی برای درمان قطعی این بیماری باشد. تا آن زمان، تمرکز درمان، بر کنترل علائم و حمایت از کودک است.

نحوه مراقبت از کودک مبتلا به پارکینسون

مراقبت از کودک مبتلا به پارکینسون نیازمند همکاری خانواده، مدرسه و تیم پزشکی است؛ و سازمان بهداشت جهانی در سال 2023، بر اهمیت حمایت روانی از کودکان مبتلا به پارکینسون تأکید کرده است. آموزش به معلمان و همکلاسی‌ها درباره بیماری، می‌تواند از انزوای اجتماعی کودک جلوگیری کند.

تغذیه مناسب، با تمرکز بر رژیم‌های غنی از آنتی ‌اکسیدان‌ها، به کاهش التهاب عصبی کمک می‌کند؛ در این زمینه، بررسی ارتباط پارکینسون و لاغری نشان می‌دهد که تغذیه مناسب، می‌تواند از کاهش وزن غیر طبیعی در کودکان به ویژه در سنین رشد، جلوگیری کند. فعالیت‌های فیزیکی و توانبخشی خانگی، مانند یوگا یا تمرینات کششی، برای حفظ تحرک توصیه می‌شوند. ^{Parenting with Parkinson’s: 7 Tips to Help Kids Flourish}

پارکینسون در کودکان، اگرچه نادر است؛ اما با تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب، قابل‌ کنترل می‌باشد! با بهره ‌گیری از روش‌های درمانی و مراقبتی نوین، می‌توان کیفیت زندگی این کودکان را به‌ طور قابل ‌توجهی بهبود بخشید. والدین و پزشکان با آگاهی از علائم، علل و راهکارهای مراقبتی، می‌توانند آینده‌ای روشن‌تر برای کودکان مبتلا رقم بزنند.