نوار مغزی می‌تواند به تشخیص و پیگیری اختلالات مختلف مغزی، از جمله تومورهای مغزی که به طور خاص با تغییرات در امواج مغزی نشان داده می‌شوند؛ کمک کند. با استفاده از این ابزار می‌توان انواع مختلف تغییرات در الگوی فعالیت الکتریکی مغز را شناسایی کرد. از جمله سؤالات مهم این است که چه بیماری‌هایی با نوار مغزی مشخص می‌شود؛ زیرا علاوه بر تومورها، بسیاری از اختلالات مغزی مانند صرع، بیماری‌های عصبی و اختلالات خواب نیز، از طریق نوار مغزی، قابل شناسایی هستند.
آیا نوار مغز تومور مغزی، همیشه تومور را تشخیص می‌دهد؟
خیر. در بیماران مبتلا به تومور مغزی، نوار مغزی معمولاً تغییراتی را نشان می‌دهد؛ اما این تغییرات، می‌توانند به طور قطعی مربوط به تومور مغزی نباشند. برای تشخیص تومور مغز، از روش‌های دیگر تصویر برداری، مانند سی تی اسکن استفاده می‌شود؛ و در کنار آن، برای شناسایی بهتر و تعیین محل تومور در برخی تومورهای خاص، از نوار مغزی، کمک گرفته می‌شود. برخی تومورهای مغزی، ممکن است هیچ تغییری در نوار مغز ایجاد نکنند. از طرفی، نوار مغز برخی تومورهای مغزی، می‌تواند نشانه‌هایی از محل و نوع تومور، نشان دهند.
برای مثال، نوار مغزبرخی از تومورهای مغزی، می‌تواند افزایش اتصالات غیر طبیعی در امواج با فرکانس پایین مانند دلتا و تتا را نشان دهد. این نوع تغییرات، با کاهش عملکرد شناختی، مثل حافظه و توجه ضعیف‌تر، ارتباط دارد. به عبارت ساده‌تر، دو طرف مغز در بیماران مبتلا به تومور، ممکن است به طور غیر عادی، به هم متصل شود؛ که می‌تواند باعث اختلال در تفکر و حافظه گردد. این تغییرات به دلیل مشکلات در ساختار مغز ناشی از تومور یا حتی روند درمانی آن، می‌تواند ایجاد شود.
تحقیقات چه میگویند؟
بر اساس تحقیقات انجام شده در این زمینه، نوار مغز به تنهایی ارزش تشخیصی زیادی در بیماران مبتلا به تومور مغزی، به ویژه کودکان مبتلا ندارد. برای مثال، در یک آزمایش که توسط ماتیاس پرویس از بیمارستان دانشگاهی لایپزیگ در آلمان انجام شده است؛ از بین 116 کودکی که به علت تومور مغزی، تحت عمل جراحی قرار گرفتند، 54 کودک (47 درصد)، نوار مغز نرمال داشتند. همچنین، از بین 62 کودکی که نوار مغزغیر طبیعی داشتند؛ تنها 40 نفر، محل تومور را به درستی نشان دادند. علاوه بر این، 19 نفر از بیمارانی که مبتلا به تومور مغزی بودند؛ سابقه تشنج نیز داشتند. از بین این 19 نفر با سابقه تشنج، 6 نفر نوار مغز کاملا طبیعی داشتند.
به عبارت دیگر، یک نوار مغز نرمال، لزوماً به این معنی نیست که بیمار با داشتن علائم بالینی، تومور مغزی ندارد؛ و یک نوار مغز غیر طبیعی، همیشه محل دقیق تومور را نشان نمی دهد. بنابراین، پزشکان برای تشخیص تومور مغزی در بیماران به ویژه کودکان، به عوامل دیگری مانند علائم بالینی و نتایج تصویر برداری مغز (مانند MRI) تکیه می‌کنند. Signs and symptoms of pediatric brain tumors and diagnostic value of preoperative EEG – PubMed
علائم تومور مغز در نوار مغزی
تغییرات نوار مغزی در تومورهای مغزی، می‌تواند شامل فعالیت‌های الکتریکی غیر طبیعی به صورت موضعی مانند امواج تیز، در ناحیه تومور باشد. الگوی این تغییرات و شدت آن‌ها، بستگی به نوع، اندازه و محل تومور دارد. همچنین، در صورت افزایش فشار یا تورم ناشی از تومور، کاهش عمومی امواج مغزی ممکن است رخ دهد. علاوه بر این، هر کدام از امواج مغزی آلفا بتا، تتا و دلتا، ممکن است تغییراتی از خود نشان دهند. در واقع، نوار مغزی ممکن است به شناسایی نواحی آسیب دیده مغز، کمک کند؛ ولی همانطور که گفته شد همیشه قادر به تشخیص مستقیم تومور نیست. EEG in Brain Tumors
تغییرات در نوار مغزی ناشی از تومورهای مغزی می‌تواند مشابه با برخی اختلالات دیگر عصبی، مانند بیماری پارکینسون باشد. در حالی که در برخی تومورهای مغزی، تغییرات خاصی در امواج مغزی ایجاد می‌شود؛ بیماری‌هایی مانند پارکینسون نیز می‌توانند الگوهای خاصی در نوار مغزی ایجاد کنند. در این راستا، نوار مغز پارکینسون، الگوهایی متفاوت از تومور مغزی دارد؛ که برای شناسایی این اختلالات مهم است. Factors affecting the cerebral network in brain tumor patients – PMC
تغییرات امواج آلفا و بتا در نوار مغز تومور مغزی
در نواز مغز تومور، افزایش فعالیت آلفا، ممکن است در قسمت پشتی ناحیه درگیر مشاهده شود. علاوه بر این، وجود تومور مغزی می‌تواند باعث کند شدن ریتم معمولی نوار مغزی گردد. هرچه محل تومور به بخش‌های پشتی‌تر مغز، نزدیک‌تر باشد؛ امواج آلفا بیشتر دچار کندی، عدم پایداری یا اختلال می‌شوند. همچنین برخی از تومورهای مغزی، ممکن است هیچ فعالیت الکتریکی از خود نشان ندهند. وجود تومور مغزی همچنین می‌تواند باعث تغییرات در امواج بتا شود؛ که توسط نوار مغزی (EEG) شناسایی می‌شود. تغییرات فعالیت امواج بتا در بیمارانی که همزمان اختلالات تشنجی مقاوم نیز دارند؛ گزارش شده است. Wave Activity Patterns in Resting-State Electroencephalography
امواج دلتا در نوار مغز تومور مغزی، چه تغییراتی دارند؟
امواج دلتا، معمولاً با خواب عمیق ارتباط دارند. تومورهای مغزی می‌توانند تخلیه‌های الکتریکی غیر طبیعی ایجاد کرده؛ و فرکانس این امواج را تغییر دهند. در واقع، تومورها با تحریک بافت مغزی اطراف خود، باعث تخلیه‌های الکتریکی غیر طبیعی می‌شوند. در نوار مغزی، عمدتا امواج دلتا با ولتاژ بالا مشاهده می‌شود؛ که نشان دهنده آسیب حاد مغزی در نواحی نزدیک به تومور می‌باشد. در بیماران مبتلا به تومور از نوع گلیوما، فعالیت امواج دلتا در ناحیه آسیب دیده، به طور قابل توجهی بیشتر از حد طبیعی می‌شود. [Electroencephalic changes in patients with brain tumors
تومور مغزی به طور مستقیم فعالیت الکتریکی ندارد؛ بنابراین تغییرات نوار مغزی، عمدتاً ناشی از آسیب‌ها و فشارهای بافت مغز در مجاورت تومور است. در بیماران مبتلا به تومورهای متاستاتیک، نوار مغزی تغییرات قابل توجهی نشان می‌دهد. امواج دلتا بیشتر در تومورهای لوب پیشانی به صورت کانونی و در تومورهای نواحی گیجگاهی، به صورت گسترده‌تر ظاهر می‌شوند.
در نوار مغز تومور مغزی، تغییرات امواج تتا نشان دهنده چه چیزی هستند؟
امواج ریتمیک تتا، ممکن است نشان دهنده درگیری ساختارهای عمیق مغز باشد. در بیماران مبتلا به تومور مغزی نوع گلیوما، فعالیت تتا قبل و بعد از درمان به صورت جراحی، افزایش یافته است. این تغییرات، می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات عملکردی مغز بیماران مبتلا به تومور باشند. علاوه بر این، در بیماران مبتلا به تومور مغزی که تحت شیمی درمانی هستند؛ افزایش فعالیت امواج تتا، در نوار مغز مشاهده می‌شود.
در نهایت، نوار مغزی به عنوان یک ابزار کمک کننده و مفید، برای شناسایی تغییرات الکتریکی مغزی ناشی از تومورهای مغزی شناخته می‌شود. اگرچه این روش نمی‌تواند به تنهایی تشخیص قطعی تومور را فراهم کند؛ اما با شناسایی الگوهای خاص در امواج مغزی، می‌تواند به پزشکان در تشخیص و پیگیری درمان کمک کند. بنابراین، ترکیب نوار مغزی با دیگر روش‌های تشخیصی، می‌تواند به بهبود مدیریت بیماری و درمان مؤثرتر بیماران مبتلا به تومور مغزی، کمک نماید.
