نقش هورمون‌ها و تفاوت‌های جنسیتی در بروز پارکینسون
هورمون‌های جنسی به ویژه استروژن، نقش مهمی در بروز و پیشرفت پارکینسون در زنان ایفا می‌کنند؛ استروژن، به عنوان یک عامل محافظتی در برابر تخریب نورون‌های دوپامینرژیک، عمل می‌کند. طبق مطالعه‌ای که در سال 2021 توسط دکتر سارا میلر از دانشگاه جانز هاپکینز منتشر شد، زنانی که در سنین باروری هستند یا هورمون درمانی جایگزین دریافت می‌کنند؛ کمتر در معرض علائم شدید پارکینسون قرار دارند.
این تفاوت‌های جنسیتی در پارکینسون، نشان می‌دهد که کاهش سطح استروژن پس از یائسگی، می‌تواند خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهد. مثلا بیماری داشتیم که یک خانم 56 ساله بود؛ و پس از یائسگی، علائم لرزش دست را تجربه می‌کرد. در ابتدا آن را به تغییرات هورمونی نسبت داد؛ اما معاینات نشان دادند که پارکینسون در حال شکل گیری است. Sex and gender differences in the molecular etiology of Parkinson’s disease
آیا علائم پارکینسون در زنان با مردان متفاوت است؟
علائم پارکینسون در زنان و مردان تفاوت‌های ظریفی دارد؛ که اغلب به عوامل هورمونی و سبک زندگی سالم‌تر در زنان، مرتبط است. زنان معمولا علائم غیر حرکتی، مانند اضطراب یا خستگی را بیشتر تجربه می‌کنند؛ در حالی که مردان ممکن است با مشکلات حرکتی مانند سفتی عضلانی مواجه شوند. تحقیقی در سال 2023 نشان داد که زنان 20% بیشتر از مردان، علائم غیر حرکتی را گزارش می‌کنند.
حتی بیماران خانمی داشتیم که تنها علامت آنها تا سالها، خستگی مزمن بود. مثلا خانمی 52 ساله، سالها از خستگی مزمن شکایت داشت و تصور می‌کرد این مشکل به دلیل فشار کاری است؛ اما آزمایش‌ها پارکینسون را تأیید کرد. این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که تشخیص پارکینسون در زنان نیازمند توجه ویژه به علائم غیر معمول است.
علائم اولیه پارکینسون در زنان
- لرزش خفیف در دست‌ها یا انگشتان
- کاهش حس بویایی
- مشکل در نوشتن (کوچک شدن دست خط)
- خستگی غیر معمول در طول روز
- سفتی در شانه‌ها یا گردن
- تغییرات در صدا (نرم‌تر شدن)
- اختلالات خواب مانند بی خوابی
- اضطراب یا بی قراری غیرعادی
- کاهش سرعت حرکات روزمره
- دردهای عضلانی بدون دلیل
- تغییرات در حالت چهره (بی حالت شدن)
- مشکل در حفظ تعادل
- یبوست مزمن
- کاهش هماهنگی دست‌ها
- احساس سوزش یا گزگز در اندام‌ها
- مشکل در تمرکز
- تعریق بیش از حد
- تغییرات در قاعدگی
- احساس سرگیجه هنگام ایستادن
- تغییر در الگوی راه رفتن10 early symptoms of Parkinson’s | Parkinson’s UK
علائم پیشرفته‌تر پارکینسون در زنان
- لرزش شدید در دست‌ها یا پاها
- کندی قابل توجه در حرکات (برادی‌کینزی)
- سفتی عضلانی شدید
- مشکل در راه رفتن یا لنگیدن
- افتادن مکرر
- انجماد حرکتی (گیر کردن در حین حرکت)
- مشکل در بلع
- اختلالات گفتاری (لکنت یا کندی کلام)
- کاهش شدید تعادل
- خمیدگی شدید بدن به جلو
- توهمات خفیف بصری
- دیدن کابوس‌های واقعی
- افسردگی شدید
- اضطراب مزمن
- مشکلات حافظه کوتاه مدت
- بی اختیاری ادراری
- کاهش شدید وزن
- دردهای مزمن مفصلی
- اختلالات شدید خواب (حرکت در خواب)
- تغییرات شدید خلقی
- مشکلات شدید گوارشی
- مشکل در انجام کارهای دقیقParkinson’s disease – Symptoms and causes – Mayo Clinic
تفاوت علائم پارکینسون در زنان و مردان
| معیار | زنان | مردان |
| علائم حرکتی | لرزش خفیف‌تر، سفتی کمتر | لرزش شدیدتر، سفتی بیشتر |
| علائم غیر حرکتی | اضطراب، خستگی، افسردگی شایع‌تر | کمتر شایع |
| سن شروع | معمولا پس از یائسگی | زودتر |
| پیشرفت بیماری | کندتر | سریع‌تر |
| پاسخ به درمان | پاسخ بهتر به داروهای غیر دوپامینرژیک | پاسخ بهتر به لوودوپا |
علائم غیرحرکتی پارکینسون که در زنان شایع‌تر است
علائم غیر حرکتی پارکینسون در زنان، می‌توانند کیفیت زندگی را به شدت تحت تأثیر قرار دهند! اضطراب و اختلالات خلقی، مانند حملات پانیک یا افسردگی، در زنان شایع‌تر است. طبق مطالعه‌ای در سال 2022 توسط دکتر لیزا شوفمن از دانشگاه استنفورد، 65% زنان مبتلا به پارکینسون، اضطراب مزمن را تجربه می‌کنند. خستگی مزمن و کاهش انرژی نیز، در زنان برجسته‌تر است؛ و اغلب با یائسگی اشتباه گرفته می‌شود.
علاوه بر این، مشکلات قاعدگی و اختلالات هورمونی، مانند نامنظمی قاعدگی و مشکلات شناختی مانند فراموشی خفیف، در زنان بیشتر دیده می‌شود. توجه به این علائم غیرحرکتی پارکینسون در زنان، برای تشخیص دقیق بسیار کمک کننده است.
آیا استرس می‌تواند علائم پارکینسون را در زنان تشدید کند؟
استرس می‌تواند علائم پارکینسون را در زنان به طور قابل توجهی، تشدید کند؛ استرس مزمن، باعث افزایش کورتیزول می‌شود؛ که می‌تواند تخریب نورون‌های دوپامینرژیک را تسریع کند. طبق مطالعه‌ای در سال 2020 در ژورنال اختلالات حرکتی، زنانی که تحت استرس شدید بودند، 30% علائم حرکتی شدیدتری گزارش کردند. مثلا بیمارانی داشتیم که پس از یک دوره استرس خانوادگی، لرزش دستشان به طرز چشمگیری افزایش یافت. مدیریت استرس از طریق تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن و سبک زندگی سالم، می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. Women & Parkinson’s – Parkinson’s Australia
آیا پارکینسون در زنان جوان هم بروز می‌کند؟
هرچند پارکینسون معمولا در سنین بالاتر و تقریبا بعد از یائسگی، دیده می‌شود؛ اما در زنان جوان نیز ممکن است رخ دهد. طبق آمار Parkinson’s Foundation در سال 2023، حدود 10% موارد پارکینسون در افراد زیر 50 سال تشخیص داده می‌شود. در زنان جوان، علائم ممکن است با بیماری‌های دیگر مانند ام اس، اشتباه گرفته شود. امروزه به دلیل افزایش عمومی ابتلا به پارکینسون در جوامع مختلف، حتی مشاهده پارکینسون در کودکان نیز دور از انتظار نیست. تشخیص زود هنگام در این گروه‌های سنی، برای شروع هر چه سریع‌تر درمان، حیاتی است. Young-Onset Parkinson’s | Parkinson’s Foundation
چطور می‌توان تفاوت بین علائم یائسگی و پارکینسون را تشخیص داد؟
تشخیص تفاوت بین علائم یائسگی و پارکینسون، چالش برانگیز است؛ زیرا هر دو می‌توانند علائمی مانند خستگی، اضطراب و تغییرات خلقی ایجاد کنند. با این حال، پارکینسون معمولا با علائم حرکتی مانند لرزش یا کندی حرکت همراه است؛ که در یائسگی دیده نمی‌شود. طبق گفته دکتر جانت مارتین، متخصص مغز و اعصاب در دانشگاه هاروارد، «آزمایش‌های عصبی و تصویربرداری مغزی، می‌توانند این دو را از هم تفکیک کنند». علاوه بر این، با مطالعه روند بروز بیماری و نتایج درمان شدگان پارکینسون، می‌توان با دقت بیشتری علائم یائسگی و پارکینسون را افتراق داد.
آیا علائم پارکینسون در دوران بارداری تغییر می‌کند؟
اگرچه داده‌های محدودی در این زمینه وجود دارد؛ اما بارداری می‌تواند علائم پارکینسون را در زنان تحت تأثیر قرار دهد. تغییرات هورمونی در بارداری، به ویژه افزایش استروژن، ممکن است علائم حرکتی را موقتا بهبود دهد؛ اما علائم غیرحرکتی مانند اضطراب ممکن است تشدید شوند. مطالعه‌ای در سال 2021 نشان داد که 40% زنان باردار مبتلا به پارکینسون، تغییر در شدت علائم را گزارش کردند. یکی از بیماران ما در دوران بارداری، بهبود نسبی در لرزش دستش مشاهده کرد؛ اما پس از زایمان، علائمش بازگشت.
بیماری پارکینسون در زنان، با چالش‌های منحصر به فردی همراه است؛ شناخت علائم پارکینسون در زنان، از لرزش‌های خفیف تا مشکلات غیرحرکتی مانند اضطراب و خستگی مزمن، می‌تواند به تشخیص زود هنگام و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. با رعایت سبک زندگی سالم و مشاوره با متخصصان، می‌توان این بیماری را بهتر مدیریت کرد. اگر شما یا عزیزانتان علائم مشکوکی دارید، تردید نکنید؛ و همین امروز با یک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.
