علت وسواس فکری کشتن دیگران و درمان آن

وسواس فکری کشتن دیگران چیست؟

وسواس فکری کشتن دیگران، زیرمجموعه‌ای از اختلال وسواس فکری عملی (OCD) است؛ که در آن فرد با افکار مزاحم و ناخواسته‌ای درباره آسیب ‌رساندن یا کشتن دیگران مواجه می‌شود. این افکار معمولاً با احساس شرم و اضطراب شدید همراه هستند؛ و فرد را به انجام رفتارهای اجتنابی سوق می‌دهند تا این افکار را خنثی کنند. به گفته دکتر جاناتان آبراموویتز، روان‌شناس بالینی در دانشگاه کارولینای شمالی، «این افکار نشانه‌ای از خطرناک بودن فرد نیستند؛ بلکه بازتابی از ترس عمیق او از “ازدست ‌دادن” کنترل‌اند».

برخلاف اختلال شخصیت ضد اجتماعی که ممکن است با تمایل واقعی به خشونت همراه باشد؛ در وسواس فکری، فرد از این افکار متنفر است و هیچ تمایلی به عملی‌کردن آن‌ها ندارد. در واقع این افراد خشونت طلب نیستند؛ و از خشونت و درگیری لذت نمی‌برند. تنها ترسی بیمارگونه به صورت افکار وسواسی در ذهن این افراد ماندگار شده است. ^{Harm OCD – What is it?}

علائم و نشانه‌های وسواس فکری کشتن دیگران

علائم وسواس فکری کشتن دیگران، می‌توانند به‌ صورت جسمی، روانی و رفتاری ظاهر شوند. همچنین، این علائم می‌توانند شدت متفاوتی داشته باشند؛ و در برخی افراد، با دوره‌های بهبود و تشدید همراه گردند.

• افکار مکرر و ناخواسته درباره آسیب ‌رساندن به دیگران یا کشتن آنها
• ترس شدید از ازدست‌ دادن کنترل و ارتکاب قتل
• احساس شرم یا گناه به دلیل وجود این افکار
• اجتناب از چاقو، قیچی یا اشیای تیز
• رفتارهای اجتنابی مانند دوری از افراد نزدیک
• اضطراب شدید هنگام حضور در جمع
• بررسی مکرر ذهنی برای اطمینان از عدم ارتکاب جرم
• تکرار عبارات یا دعاها برای خنثی ‌کردن افکار
• احساس فشار روانی هنگام دیدن اخبار خشونت
• ترس از تماشای فیلم‌های خشن یا جنایی
• سردرد یا تنش عضلانی ناشی از اضطراب
• مشکل در تمرکز به دلیل اشتغال ذهنی
• کاهش اعتماد به ‌نفس به دلیل احساس گناه
• بی ‌خوابی ناشی از نگرانی درباره افکار
• احساس خستگی مزمن به دلیل مبارزه با افکار
• تحریک ‌پذیری یا عصبانیت غیر معمول
• اجتناب از موقعیت‌هایی که ممکن است افکار را تحریک کنند
• ترس از قضاوت شدن توسط دیگران
• احساس انزوا یا قطع ارتباط اجتماعی
• نیاز مکرر به اطمینان‌ جویی از دیگران

چرا وسواس فکری کشتن دیگران ایجاد می‌شود؟

علت وسواس فکری کشتن دیگران، چند وجهی‌ است؛ که ترکیبی از عوامل زیستی، روانشناختی و محیطی را در بر می‌گیرد. اضطراب و استرس شدید می‌توانند به ‌عنوان محرک‌های اصلی افکار مزاحم عمل کنند. وقتی ذهن در حالت بیش ‌فعالی قرار دارد؛ احتمال شکل‌ گیری افکار ناخواسته افزایش می‌یابد. مطالعه‌ای در سال 2021 توسط دکتر سارا جونز در Journal of Anxiety Disorders، نشان داد که 65% افراد مبتلا به وسواس قتل، دوره‌های طولانی استرس مزمن را گزارش کرده‌اند. ^{What Is Harm OCD? Signs, Symptoms, and Treatment | NOCD}

در OCD کشتن دیگران، مغز به اشتباه سیگنال‌های خطر را تقویت کرده و افکار بی ‌اهمیت را به تهدیدی جدی، تبدیل می‌کند. طبق تجربه، جوانی 28ساله، مدام نگران بود که مبادا به مادرش آسیب برساند؛ درحالی‌که عاشق او بود! این تناقض، ویژگی اصلی OCD کشتن دیگران است. علاوه بر این، ژنتیک نیز نقش مهمی در مستعد شدن افراد به این وسواس دارد. طبق پژوهشی در سال 2023 در Nature Reviews Neuroscience، افرادی که خویشاوند درجه ‌یک مبتلا به OCD دارند؛ تا 4 برابر بیشتر در معرض ابتلا هستند. سبک دلبستگی ناایمن در خانواده نیز می‌تواند این وسواس را تشدید کند.

نقش تربیت، محیط و تجارب کودکی در بروز وسواس کشتن

تجارب کودکی مانند انتقاد شدید والدین یا قرارگرفتن در معرض خشونت می‌توانند زمینه‌ ساز وسواس شوند. به‌عنوان مثال، بیماری که در کودکی شاهد دعواهای شدید خانوادگی بود؛ در بزرگسالی از افکار مزاحم درباره آسیب ‌رساندن و کشتن دیگران رنج می‌برد. محیط‌های پرتنش می‌توانند ترسِ از ازدست ‌دادن کنترل را تقویت کنند.

آیا بیماری‌های روانی دیگر می‌توانند باعث این نوع وسواس شوند؟

بله، برخی اختلالات مانند افسردگی شدید، اسکیزوفرنی یا اختلال اضطراب فراگیر، می‌توانند افکار وسواسی را تشدید کنند. با این ‌حال، برخلاف اختلال شخصیت ضد اجتماعی، در این موارد، افکار معمولاً با تمایل واقعی به خشونت، همراه نیستند. مطالعه‌ای در سال 2022 در Psychiatric Times نشان داد که 20% افراد مبتلا به افسردگی شدید، افکار وسواسی مشابه وسواس قتل را تجربه می‌کنند.

آیا افرادی که وسواس کشتن دارند خطرناک‌اند؟

خیر، افرادی که با وسواس فکری کشتن دیگران دست ‌و پنجه نرم می‌کنند؛ به ‌ندرت خطرناک‌اند. واقعیت علمی این است که این افراد معمولاً از افکار خود، وحشت‌زده‌اند؛ و احتمال عملی‌ کردن آن‌ها نزدیک به صفر است. طبق آمار موسسه روانشناسی آمریکا، در سال 2023، کمتر از 1% افراد مبتلا به OCD، رفتار خشونت‌ آمیز بروز می‌دهند.

تفاوت اصلی بین ترس وسواسی و خطر واقعی در نیت است؛ در وسواس، فرد هیچ تمایلی به خشونت ندارد؛ و این افکار صرفاً محصول ذهن بیش ‌فعال او هستند. به ‌عنوان مثال، بیماری که از چاقوی آشپزخانه می‌ترسید؛ آن‌ها را در کمد می‌گذاشت و درش را قفل می‌کرد تا مطمئن شود خطری ایجاد نمی‌کند؛ درحالی‌که هیچگاه قصد آسیب نداشت. ^{Harm OCD vs. Being Dangerous | Anxiety and Depression Association of America, ADAA}

درمان وسواس فکری کشتن دیگران

درمان وسواس فکری کشتن دیگران، نیازمند رویکردی چندجانبه است؛ که شامل روان ‌درمانی، درمان نوین با rTMS، دارودرمانی و تغییرات سبک زندگی می‌شود.

روان ‌درمانی (CBT و ERP)

روان ‌درمانی، به‌ ویژه درمان شناختی رفتاری (CBT)، مؤثرترین روش برای مدیریت وسواس نظم و سایر انواع OCD است. CBT به فرد کمک می‌کند افکار مزاحم را به‌ چالش بکشد؛ و آن‌ها را به‌ عنوان تهدید واقعی نبیند. روان درمانی با شناسایی الگوهای فکری ناسالم و جایگزینی آن‌ها با افکار منطقی عمل می‌کند. به گفته دکتر مایکل جنسون، روانپزشک بیمارستان مکلین هاروارد، «CBT به بیماران می‌آموزد که افکارشان فقط سر و صدا هستند؛ نه واقعیت».

علاوه بر این، تکنیک ERP زیرشاخه‌ای از CBT، فرد را به‌ تدریج با افکار ترسناک مواجه کرده و از انجام آنها جلوگیری می‌کند. برای مثال، بیماری که از چاقو می‌ترسید؛ به‌ تدریج یاد گرفت در آشپزخانه بماند بدون اینکه چاقو را پنهان کند.

درمان نوین با rTMS

تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) روشی نوین است که در موارد مقاوم به درمان، استفاده می‌شود. مطالعه‌ای در سال 2020 در Journal of Clinical Psychiatry نشان داد که rTMS در 55% بیماران مقاوم به درمان، علائم را کاهش داده است. در صورت استفاده از rTMS و روان درمانی، به صورت ترکیبی، شاهد تسریع فرایند بهبودی و اثرگذاری بهترف خواهیم بود.

دارودرمانی

داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین، مانند فلوکستین و سرترالین برای کنترل افکار وسواسی مؤثرند. طبق آمار American Journal of Psychiatry ، در سال 2020، 60% بیماران با SSRI بهبود قابل ‌توجهی نشان می‌دهند. علاوه برا داروهای مهار کننده بازجذب سرتونین، گاهی داروهای ضد اضطراب یا آنتی ‌سایکوتیک نیز، در دوز پایین تجویز می‌شوند. انتخاب دارو به شدت علائم و پاسخ بیمار بستگی دارد.

درمان‌های مکمل و سبک زندگی

تغییرات سبک زندگی می‌توانند مکمل درمان‌های اصلی باشند. مدیتیشن و ذهن ‌آگاهی نیز به کاهش اضطراب، کمک می‌کنند. مطالعه‌ای در سال 2022 در Mindfulness Journal نشان داد که 8 هفته تمرین ذهن ‌آگاهی، شدت افکار وسواسی را تا 30% کاهش داده است. خواب کافی، رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم هم، می‌توانند شدت وسواس را کاهش دهند. برای مثال، بیماری که ورزش یوگا را به روال خود اضافه کرد، گزارش داد که اضطرابش به ‌طور چشمگیری کاهش یافته است. در ادامه، انواع روش‌های درمانی، با هم مقایسه شده‌اند. ^{How to overcome harm OCD: Effective approaches for treatment}

وسواس فکری کشتن دیگران، اگرچه تجربه‌ای ترسناک و طاقت ‌فرساست؛ اما با درمان‌های مناسب، کاملاً قابل ‌کنترل است. این اختلال، که در قالب وسواس کشتن ظاهر می‌شود؛ نشانه‌ای از خطرناک بودن فرد نیست! بلکه زنگ هشداری از نیاز به حمایت تخصصی است. با استفاده از روش‌هایی مانند CBT، ERP، دارودرمانی، rTMS و تغییرات سبک زندگی، می‌توان چرخه وسواس قتل را شکست و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. اگر شما یا عزیزانتان با این چالش مواجه هستید، تردید نکنید و از یک متخصص کمک بگیرید؛ راه رهایی نزدیک‌تر از آن است که فکر می‌کنید.