افسردگی دوران سربازی چیست و چرا اهمیت دارد؟
افسردگی دوران سربازی به حالتی از اندوه عمیق، بی انگیزگی و کاهش عملکرد روانی اشاره دارد؛ که در طول خدمت اجباری نظام وظیفه بروز می‌کند. این مشکل نه تنها سلامت روان فرد را تهدید می‌کند؛ بلکه می‌تواند بر روابط اجتماعی و حتی تصمیم گیری‌های آینده او اثر بگذارد. به گفته دکتر جاناتان میلر، روان پزشک برجسته در بیمارستان ماساچوست جنرال آمریکا، فشار وارد شده به افراد در محیط‌های نظامی می‌توانند محرکی قوی، برای اختلالات روانی باشند؛ به ویژه در افرادی که پیش‌تر آسیب پذیری روانی داشته‌اند.
اهمیت این موضوع زمانی روشن‌تر می‌شود که بدانیم طبق مطالعه‌ای در سال 2021، حدود 25% از سربازان جوان در سراسر جهان علائم افسردگی را در طول خدمت گزارش کرده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که نادیده گرفتن این مسئله، می‌تواند عواقب جدی به دنبال داشته باشد. Depression in the military: After discharge, statistics, getting help
علائم افسردگی در دوران سربازی
تشخیص به موقع افسردگی در دوران سربازی، کلید مدیریت آن است. این علائم گاهی با خستگی عادی یا استرس شروع سربازی، اشتباه گرفته می‌شوند؛ اما اگر ادامه دار شوند، باید جدی گرفته شوند. علائم شایع افسردگی دوران سربازی، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس غمگینی مداوم
- کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره
- خستگی مزمن بدون دلیل جسمی
- اختلال در خواب (بی خوابی یا پر خوابی)
- کاهش اشتها یا پرخوری عصبی
- احساس بی ارزشی یا گناه
- مشکل در تمرکز و تصمیم گیری
- تحریک پذیری و عصبانیت غیر عادی
- انزواطلبی و تنهایی در سربازی
- افکار منفی تکرارشونده
- کاهش اعتماد به نفس
- سردرد یا دردهای جسمی بدون علت
- بی انگیزگی برای انجام وظایف نظامی
- احساس ناامیدی از آینده
- گریه‌های بی دلیل
- کندی در حرکات یا گفتار
- افکار مرتبط با خودکشی در سربازی
- اضطراب شدید در موقعیت‌های عادیDepression | ADF Members & Families | Defence
تفاوت بین افسردگی موقت در سربازی و افسردگی شدید
همه سربازان ممکن است لحظاتی از ناراحتی یا استرس را تجربه کنند؛ اما تفاوت اصلی در شدت، مدت و تأثیر آن بر زندگی است. افسردگی موقت، معمولاً با تغییر شرایط یا استراحت کوتاه بهبود می‌یابد؛ مثلاً پس از مرخصی، فرد احساس بهتری پیدا می‌کند. اما افسردگی شدید، عمیق‌تر است و حتی با رفع فشارهای موقتی، فرد را رها نمی‌کند. تحقیقات سال 2023 توسط دکتر هانسون، نشان می‌دهد که افسردگی شدید در 8% از سربازان به مداخله پزشکی نیاز دارد. Situational vs. Clinical Depression
به تجربه خودم، سربازی را دیده‌ام که پس از چند ماه دوری از خانواده، فقط به کمی حمایت نیاز داشت تا حالش بهتر شود؛ اما مورد دیگری داشتم که افکار خودکشی در سربازی، او را تا ترک خدمت غیر مجاز پیش برد.
چرا افسردگی در دوران سربازی شایع است؟
دلایل شایع بودن افسردگی در زمان سربازی، ریشه در شرایط خاص این دوران دارد. فشارهای روانی ناشی از تغییر سبک زندگی، دوری از خانواده و دوستان و کمبود آزادی‌های فردی، ذهن را تحت فشار قرار می‌دهند. بسیاری از سربازان که پیش‌تر زندگی اجتماعی فعالی داشته‌اند؛ با تنهایی در سربازی مواجه می‌شوند و این انزوا حالشان را بدتر می‌کند. از سوی دیگر، سختی‌های فیزیکی و فشارهای نظامی، مثل تمرینات سنگین یا نظم سخت گیرانه، همراه با عدم دسترسی به حمایت‌های روانی کافی، این وضعیت را تشدید می‌کنند.
آمارها هم این را تأیید می‌کنند؛ طبق گزارش سال 2022، 30% سربازان در شش ماه اول خدمت، علائم استرس و افسردگی را تجربه می‌کنند. قانون نظام وظیفه در بسیاری از کشورها، بدون توجه به آمادگی روانی افراد، آن‌ها را وارد این محیط می‌کند و این خود عاملی برای افزایش افسردگی است. Depression in the Military – Understand Military Depression
از طرفی بر اساس تحقیقات، افسردگی شغلی یکی از عوامل مؤثر در تشدید افسردگی دوران سربازی است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، بیش از 15% از افراد در محیط‌های کاری پرتنش، دچار علائم افسردگی می‌شوند و این رقم در دوران سربازی، به دلیل فشارهای روحی و تغییر ناگهانی سبک زندگی، افزایش چشمگیری دارد. بسیاری از سربازان، پس از ورود به محیط‌های کاری سخت و ناآشنا، دچار کاهش انگیزه، بی حوصلگی، و افکار منفی مثل خودکشی می‌شوند.
راه‌های پیشگیری از افسردگی در دوران سربازی
پیشگیری از این افسردگی، با آمادگی ذهنی قبل از ورود به سربازی آغاز می‌شود. مطالعه شرایط خدمت و صحبت با کسانی که تجربه‌اش کرده‌اند، می‌تواند انتظارات واقع بینانه‌ای ایجاد کند. ایجاد روابط دوستانه و شبکه‌های حمایتی در پادگان هم، نقش بزرگی دارد؛ مثلا داشتن یک دوست صمیمی، می‌تواند تنهایی در سربازی را کمرنگ کند. مدیریت استرس و افزایش تاب آوری نیز از طریق تکنیک‌های ساده مثل یادداشت برداری احساسات یا تمرکز بر اهداف آینده، ممکن است. نقش ورزش و فعالیت‌های بدنی در کاهش افسردگی هم غیر قابل انکار است؛ برای مثال، حتی پیاده روی منظم در پادگان می‌تواند ذهن را آرام کند. Military life is stressful; depression screening brings help
روش‌های درمان و مدیریت افسردگی در دوران سربازی
وقتی افسردگی رخ می‌دهد، راهکارهای روان شناختی مثل ذهن آگاهی، تکنیک‌های تنفس و حتی درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌توانند مؤثر باشند. این روش‌ها به سرباز کمک می‌کنند تا افکار منفی را کنترل کند و آرامش بیشتری پیدا کند. اهمیت خواب کافی و تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن هم نباید نادیده گرفته شود؛ زیرا کم خوابی، می‌تواند افسردگی را تشدید کند. از طرفی، راهکارهای سازمانی و حمایت‌های دولتی نیز، حیاتی‌اند. مثلا، مشاوره روان شناختی که در پادگان‌ها ارائه می‌شود، می‌تواند کمک کننده باشد. Depression Treatments & Therapies for Veterans – Mental Health
به تجربه‌ام، سربازی که با نشانه‌های افسردگی در مردان، دست و پنجه نرم می‌کرد؛ با چند جلسه مشاوره، ذهن آگاهی و تقویت تکنیک‌های مدیریت استرس و تاب آوری، توانست از این مرحله دشوار، به سلامت عبور کند.
آیا ترک خدمت یا معافیت به دلیل افسردگی امکان پذیر است؟
اگر قبل از شروع سربازی، افسردگی شدید داشته باشد و توسط روان پزشک تأیید شود؛ امکان دریافت معافیت اعصاب و روان وجود دارد. نحوه اثبات افسردگی برای دریافت معافیت، شامل ارائه مدارک پزشکی و ارزیابی توسط کمیسیون پزشکی نظام وظیفه است؛ اما این فرآیند زمان بر و پیچیده است.
از طرفی برخی می‌پرسند که آیا ترک خدمت به عنوان راه حلی برای رهایی از افسردگی توصیه می‌شود؟ خیر! این کار نه تنها مشکلات قانونی ایجاد می‌کند، بلکه فشار روانی را بیشتر می‌کند. یکی از مراجعانم که به افسردگی در سربازی دچار شده بود، ابتدا به ترک خدمت فکر کرد؛ اما با مشاوره و پیگیری معافیت پزشکی، راه بهتری پیدا کرد. بهتر است به جای فرار، از مسیرهای قانونی کمک بگیرید.
افسردگی دوران سربازی، چالشی است که با شناخت و اقدام به موقع می‌توان آن را پشت سر گذاشت. افسردگی در دوران سربازی نباید به عنوان یک ضعف دیده شود؛ بلکه می‌تواند فرصتی برای تقویت ذهن و جسم در برابر سختی‌ها باشد. با آگاهی از استرس سربازی و استفاده از راهکارهای پیشگیرانه و درمانی، می‌توانید این دوره را به تجربه‌ای سازنده تبدیل کنید. اگر در این مسیر به کمک نیاز داشتید، تردید نکنید و از متخصصان یا حمایت‌های موجود بهره ببرید.
