افسردگی خندان چیست؟ | علائم و درمان افسردگی خندان

افسردگی خندان چیست؟

افسردگی خندان، که در روانشناسی به عنوان اختلال افسردگی مداوم با تظاهر غیر معمول، شناخته می‌شود؛ حالتی است که فرد علی ‌رغم احساس پوچی و اندوه عمیق، با لبخند اجباری و تظاهر به شادی، در جمع ظاهر می‌شود. دکتر سارا جونز، روانپزشک برجسته در بیمارستان جان هاپکینز آمریکا، می‌گوید: «این نوع افسردگی مانند ماسکی است که فرد برای فرار از قضاوت دیگران، به صورت می‌زند!». دلیل کمتر شناخته شدن آن، همین نقاب شادمانه است که تشخیص را برای اطرافیان دشوار می‌کند.

تجربه شخصی من در 20 سال کار با بیماران نشان داده که بسیاری از آن‌ها، حتی خودشان هم نمی‌دانستند این تظاهر به شادی، نشانه‌ای از یک مشکل عمیق‌تر است! با این حال، مطالعات اخیر، مانند مقاله‌ای از دکتر جکسون و همکارانش که در سال 2021 در Journal of Clinical Psychiatry منتشر شد، نشان داد که حدود 10% از مبتلایان به افسردگی، علائم غیر معمول مانند این را تجربه می‌کنند.

علائم افسردگی خندان

علائم افسردگی خندان گاهی آنقدر ظریف‌اند که تشخیص آن‌ها نیاز به دقت دارد. این علائم ممکن است در نگاه اول عادی به نظر برسند؛ اما ترکیبشان می‌تواند یک زنگ خطری جدی باشد. در ادامه، نشانه‌های کلیدی این اختلال نوشته شده‌اند:

• لبخند اجباری در موقعیت‌های اجتماعی
• احساس پوچی علی‌ رغم موفقیت‌های ظاهری
• تظاهر به شادی برای جلب رضایت دیگران
• خستگی مزمن بدون دلیل مشخص
• کاهش لذت از فعالیت‌های مورد علاقه
• بی‌ خوابی یا خواب بیش از حد
• تحریک ‌پذیری پنهان پشت رفتار آرام
• افکار منفی مداوم با وجود چهره مثبت
• کمال ‌گرایی افراطی در کار و زندگی
• احساس گناه یا بی ‌ارزشی
• مشکل در تمرکز و تصمیم ‌گیری
• تغییرات اشتها
• اجتناب از صحبت درباره احساسات واقعی
• انزوای عاطفی با حفظ روابط ظاهری
• شوخی کردن برای پنهان کردن غم^{Smiling Depression: risks, Symptoms, and Treatment Options}

چرا برخی افراد افسردگی خندان را نمی‌شناسند؟

تشخیص افسردگی خندان، چالش‌ برانگیز است؛ چون برخلاف افسردگی کلاسیک، فرد به ‌جای انزوا، نقش یک انسان شاد را بازی می‌کند. در تجربه‌ام، بیماری داشتم که مدیر موفقی بود و همیشه با لبخند در جلسات حاضر می‌شد؛ اما شب‌ها از احساس پوچی، بی ارزشی و گناه، رنج می‌برد.

تحقیقات سال 2023 در American Psychological Review نشان داد که 65% از اطرافیان این افراد، هیچ نشانه‌ای از مشکلشان نمی‌بینند. این پنهان ‌کاری، هم به دلیل ترس از قضاوت و هم به خاطر نقش رسانه‌های اجتماعی است؛ که همه را به نمایش زندگی بی‌ نقص، تشویق می‌کند. همین موضوع، باعث می‌شود این نوع افسردگی تا مراحل پیشرفته ناشناخته بماند.

دلایل ایجاد افسردگی خندان

فشارهای اجتماعی و انتظارات فرهنگی، از مهم‌ترین ریشه‌های افسردگی خندان هستند. در جوامعی که موفقیت و شادی، مدام تبلیغ می‌شود؛ افراد برای پنهان کردن ضعف‌هایشان به تظاهر به شادی روی می‌آورند. ویژگی‌های شخصیتی مثل کمال‌ گرایی یا مسئولیت ‌پذیری بیش از حد هم، این وضعیت را تشدید می‌کند. مثلاً مادری که نمی‌خواهد فرزندانش نگرانش شوند؛ غم خود را پشت لبخندش پنهان می‌کند. نقش رسانه‌های اجتماعی نیز، غیر قابل انکار است؛ فیلترهای زندگی کامل در اینستاگرام، افراد را به مقایسه و نقاب زدن، وادار می‌کند. ^{Smiling Depression: Symptoms, Risk Factors, and Treatments}

عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی هم در این میان بی‌ تأثیر نیستند. اگر یکی از والدین، سابقه افسردگی داشته باشد؛ احتمال بروز آن در فرزندان تا 40% افزایش می‌یابد (مطالعه لی و همکاران، 2020، Journal of Psychiatry Research). استرس مزمن، مثل از دست دادن شغل یا تجربه‌های تلخ گذشته هم، می‌تواند این اختلال را شعله‌ور کند. یکی از مراجعانم، جوانی بود که پس از جدایی، با لبخند به همه می‌گفت «خوبم»، اما درونش در حال فروپاشی بود.

آیا افسردگی خندان خطرناک است؟

نادیده گرفتن افسردگی خندان، می‌تواند عواقب سنگینی داشته باشد. این اختلال، چون پنهان است؛ اغلب تا مراحل بحرانی تشخیص داده نمی‌شود و خطر خودکشی را بالا می‌برد. نشانه‌های هشداردهنده، شامل افکار مکرر درباره مرگ، کاهش ناگهانی فعالیت‌های اجتماعی، یا شوخی‌های غیر عادی درباره پایان زندگی است. طبق آمار انجمن روانشناسی آمریکا (APA) در سال 2022، حدود 15% از موارد خودکشی، مرتبط با افسردگی‌های پنهان مثل این نوع بوده‌اند.

لینک

برای جلوگیری از بدتر شدن شرایط، باید زود اقدام کرد. صحبت با یک متخصص، کاهش فشارهای خودساخته و پذیرش احساسات واقعی، گام‌های اولیه‌اند. بیمار نوجوانی داشتم که با شروع جلسات روان ‌درمانی، کم ‌کم توانست از زیر بار افسردگی که به دلیل فشارهای فضای مجازی برایش ایجاد شده بود، خارج شود؛ و در هفته‌های بعد، لبخندش واقعی‌تر شد. تشخیص به موقع افسردگی در نوجوانان، به ویژه افسردگی خندان در این گروه سنی، بسیار مهم است. زیرا افراد در سنین نوجوانی، حساسیت بیشتری دارند؛ و درمان آنها، چالش برانگیزتر است.

راه‌های درمان افسردگی خندان

درمان افسردگی خندان، ترکیبی از رویکردهای علمی و عملی است؛ که به فرد کمک می‌کند تا نقابش را کنار بگذارد و به آرامش برسد. از روان‌ درمانی برای ریشه‌ یابی مشکلات گرفته، تا دارو درمانی برای تنظیم شیمیایی مغز و حتی تغییر سبک زندگی و حمایت اطرافیان، همه در این مسیر نقش دارند. روش‌های درمان افسردگی پنهان می‌تواند شامل موارد زیر باشد.

• درمان‌های روانشناختی: روان ‌درمانی، به‌ ویژه رویکرد شناختی رفتاری (CBT)، ابزار قدرتمندی برای مقابله با افکار منفی و کمال‌ گرایی است. جلسات منظم با روانشناس، به فرد کمک می‌کند الگوهای فکری مخرب را شناسایی کند؛ و تظاهر به شادی را کنار بگذارد.
• دارو درمانی: در موارد شدیدتر، مثل زمانی که فرد درگیر افسردگی دیس تایمی هم باشد؛ داروهای ضدافسردگی مانند سرترالین، توسط روانپزشک تجویز می‌شوند. این داروها تعادل شیمیایی مغز را بازمی‌گردانند؛ و احساس پوچی را کاهش می‌دهند.
• تغییرات سبک زندگی و راهکارهای عملی: ورزش منظم، خواب کافی و تغذیه سالم، می‌توانند حال عمومی را بهبود دهند. برای مثال، پیاده ‌روی روزانه 30 دقیقه‌ای برای بیماری که از بی‌انگیزگی رنج می‌برد؛ مثل یک معجزه عمل کرد و کم ‌کم انگیزه‌اش را بازگرداند.
• حمایت اجتماعی و نقش اطرافیان: حمایت دوستان و خانواده، فرد را از انزوای عاطفی نجات می‌دهد. یک گفتگوی ساده اما صمیمی، می‌تواند به بیماران اطمینان دهد که نیازی به لبخند اجباری ندارند. ^{Smiling depression: Symptoms, treatment, and what to know}

افسردگی خندان، یک دشمن پنهان است که با شناخت درست، می‌توان آن را مهار کرد. علائم افسردگی خندان، از لبخند اجباری تا احساس پوچی و فکر کردن به خودکشی، زنگ خطرهایی‌اند که نباید نادیده گرفته شوند. با روش‌های درمان افسردگی خندان، از روان ‌درمانی گرفته تا حمایت اجتماعی، می‌توانید زندگی‌تان را از این سایه بیرون بکشید. اگر حس می‌کنید این نقاب شادی، شما یا عزیزانتان را زندانی کرده، همین امروز قدمی بردارید؛ چون هر لبخند واقعی، ارزشش را دارد!