نوروفیدبک به عنوان یک روش درمانی برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به کودکان کمک می‌کند تا توانایی تمرکز خود را افزایش دهند و به طور مؤثرتری با تکالیف روزمره مقابله کنند. علاوه بر این، نباید از تاثیر نوروفیدبک بر اضطراب غافل بود؛ زیرا برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که نوروفیدبک می‌تواند بر بهبود مشکلات اضطرابی نیز تأثیرگذار باشد.
برای دریافت مشاوره رایگان جهت درمان بیش فعالی کودکتان با نوروفیدبک، فرم زیر را پر نمایید:
نوروفیدبک؛ درمانی برای کودکان بیش فعال
نوروفیدبک، درمانی غیر دارویی، غیر تهاجمی، بدون درد و کاملا ملایم می‌باشد؛ که برای اختلالات متفاوتی از جمله اختلال نقص توجه و بیش فعالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این روش درمانی، باید به صورت حرفه‌ای، توسط روانپزشکان کودک و نوجوان، روان درمانگران با تجربه و یا کاردرمانگران با مهارت کافی، انجام شود. نوروفیدبک، تنها یک روش درمانی برای کاهش دادن علائم بیماری نیست؛ بلکه به مقابله با علل اصلی بیماری نیز می‌پردازد. طی جلسات درمانی با نوروفیدبک، افراد یاد می‌گیرند که چطور فعالیت مغزی خود را شناسایی و به طور دائم کنترل کنند.
نوروفیدبک از لحاظ علمی علمی به رسمیت شناخته شده و اثر بخشی آن برای ADHD و اختلالات دیگر در چندین مطالعه به اثبات رسیده است. بر خلاف روش‌های درمانی دارویی، درمان با نوروفیدبک می‌تواند از سنین کودکی پیش دبستانی تا بزرگسالی مورد استفاده قرار گیرد. در واقع، هر چقدر درمان برای کودکان و حتی بزرگسالان، زودتر آغاز گردد؛ بیمار و خانواده با چالش‌های این بیماری بهتر کنار می‌آیند و مدیریت زندگی روزمره خود را به دست می‌گیرند.
اگر در مورد روش درمانی بسیار کاربردی بیوفیدبک اطلاع داشته باشید؛ بهتر است بدانید که پایه علمی روش نوروفیدبک، بر اساس روش بیوفیدبک است. همانطور که در روش درمانی بیوفیدبک، تغییرات بدن در فرایندهایی مانند ضربان قلب یا فشار خون با استفاده از دستگاه‌ها قابل مشاهده می‌شود؛ در مورد نوروفیدبک نیز همین مکانیسم وجود دارد. در روش نوروفیدبک، فعالیت‌های مغزی اندازه گیری می‌شوند و از طریق یک مانیتور به بیمار بازخورد داده می‌شود.
هدف از این کار، این است که بیماران یاد بگیرند چگونه به صورت آگاهانه بتوانند فعالیت‌های غیر ارادی خود را تحت تاثیر قرار دهند و کنترل کنند. همانطور که افراد در کودکی یاد می‌گیرند دوچرخه سواری کنند؛ می‌توانند یاد بگیرند با نوروفیدبک الگوهای مطلوب مغزی را درونی سازی کنند. علاوه بر این یاد می‌گیرند جگونه رفتار کنند تا به وضعیت توجه یا آرامش برسند. روانپزشک یا روان درمانگر، بیمار را به طور فعال در فرایند درمان دخیل می‌کنند.
گاهی نوروفیدبک به صورت همزمان با سایر درمان‌های دارویی یا غیر دارویی برای بیماران به کار برده می‌شود. به عبارتی، برای بیمارانی که قبلاً با دارو درمان می‌شدند، نوروفیدبک می‌تواند به طور موازی استفاده شود. برخلاف داروها، روش درمانی نوروفیدبک، هیچ عارضه جانبی خاصی ایجاد نمی‌کند. هدف از درمان با نوروفیدبک، ایجاد تغییر مثبت و ماندگار در رفتار بیمار است. Neurofeedback for ADHD | Knowledge Hub
تعداد جلسات مورد نیاز نوروفیدبک برای درمان بیش فعالی چقدر است؟
طی حدود 20 الی 40 جلسه درمان با نوروفیدبک، بیش فعالی می‌تواند درمان شود؛ با این حال، بسته به شرایط کودک و شدن بیماری، ممکن است به جلسات بیشتری نیاز باشد. بعد از اتمام درمان با صلاحدید پزشک معالج، به جلسات اضافی نیاز نخواهید داشت. البته، ممکن است علاوه بر جلسات نوروفیدبک، کارت‌های آموزشی ویژه‌ای به کودکان داده شود؛ تا بتوانند مهارت‌های آموخته شده را به زندگی روزمره خود انتقال دهند و تمرین کنند.
هدف درمان نوروفیدبک چیست؟
هدف نوروفیدبک این است که به بیماران توانایی دهد تا بر فعالیت‌های مغزی خود تاثیر بگذارند. در این صورت می‌توانند محرک‌ها را به شیوه‌ای کنترل شده و مناسب، پردازش کنند و وظایفشان را بهتر انجام دهند. برای این کار، طی جلسات نوروفیدبک، بیمار یاد می‌گیرد به صورت ارادی و داوطلبانه، تغییرات منفی یا مثبتی در سیگنال‌های الکتریکی اندازه گیری شده در نواحی خاصی از مغز، ایجاد کند. در این حالت، بیمار باید به نوبت خود را به وضعیت توجه و آرامش ببرد.
همچنین، این روش علاوه بر تأثیر مثبت بر ADHD، در درمان برخی اختلالات دیگر مانند وسواس فکری نیز کاربرد دارد. در واقع، تحقیقات نشان داده‌اند که نوروفیدبک می‌تواند در کاهش علائم وسواس فکری نیز مؤثر باشد. با استفاده از نوروفیدبک برای وسواس فکری، می‌توان علائم مخرب این بیماری را کنترل کرد؛ و کیفیت زندگی بیماران بهبود بخشید.
عملکرد نوروفیدبک در تغییرات مغز افراد مبتلا به ADHD
بر اساس مطالعات انجام گرفته، بین الگوهای خاص فعالیت در مغز انسان و رفتاری که انسان در شرایط مختلف از خود بروز می‌دهد؛ ارتباط‌هایی وجود دارد. اما طبق مطالعات دانشمندان، سیستم عصبی مرکزی در افراد مبتلا به ADHD، به صورت متفاوتی به محرک‌های داخلی و خارجی واکنش نشان می‌دهد. علاوه بر این، در مغز این افراد، تنظیمات قشری مغز به خوبی انجام نمی‌شود؛ و فعال سازی عملکردها و پردازش‌های مغز در سطح پایین‌تری اتفاق می‌افتد. این بدین معناست که آنها انرژی کمتری برای پردازش محرک‌ها و مقابله با وظایف پیش رو دارند. این امر به نوبه خود منجر به بی‌توجهی و تکانشگری می‌شود. هدف درمان با نوروفیدبک، آموزش بیمار برای پردازش سریع و موثرتر محرک‌ها، در کنار آموزش کنترل ارادی رفتارهای تکانشی می‌باشد.
علاوه بر این، در درمان با نوروفیدبک، فرکانس‌های مختلف مانند امواج تتا و بتا، دستخوش تغییر می‌شوند. امواج بتا عموما در بیماران مبتلا به ADHD پاییین است. در عین حال، امواج تتا در مغز افراد بیش فعال، بیش از حد افزایش می‌یابند. نوروفیدبک، با افزایش دادن امواج بتا و کاهش دادن امواج تتا در مغز، این فرکانس‌ها را تعدیل می‌کند؛ تا مغز را از آشفتگی خارج سازد.
در یک جلسه درمانی نوروفیدبک، چه اتفاقی می‌افتد؟
در ابتدا، بعد از آماده سازی‌های لازم، حسگرهای الکتروانسفالوگرافی (EEG) با یک کلاه شبیه کلاه دوچرخه سواری، روی پوست سر بیمار قرار می‌گیرند. این حسگرهای EEG، امواج مغزی را دریافت می‌کنند و به دستگاه اصلی می‌فرستند. حسگرها، روی پوست سر نصب می‌شوند؛ و برخلاف تصور برخی افراد، این حسگرها وارد پوست سر یا مغز نمی‌شوند. در ادامه، بیمار تنها با استفاده از مغز خود، یک بازی کامپیوتری را کنترل می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است ماهی را از میان دریا حرکت دهند در حالی که موجودات دریایی دیگر در کنار آن عبور می‌کنند. Neurofeedback: Brain Training for ADHD Symptoms
وقتی حسگرهای EEG امواج مغزی را شناسایی کنند که نشان دهنده تمرکز بیمار است؛ یک سیگنال یا صدای پاداش را فعال می‌کنند. برای مثال، ممکن است زنگی به صدا درآید یا ماهی که فرزند شما کنترل می‌کند به اعماق آب برود. در حین انجام این فعالیت، کودک مبتلا به بیش فعالی، یاد می‌گیرد احساس تمرکز چگونه است. این احساس به کودک کمک می‌کند تا بتواند کنترل بیشتری بر ساخت امواج مغزی داشته باشد؛ تا زمانی که علائم بیش فعالی را کاهش دهد. همچنین، کودک به طور تدریجی یاد می‌گیرد رفتارهای خود را خودکار کرده؛ و آنها را به موقعیت‌های روزمره در زندگی منتقل کنند.
آیا استفاده از نوروفیدبک برای کودکان بیش فعال موثر است؟
تاکنون مطالعات گسترده و آزمایش‌های زیادی درباره تاثیر نوروفیدبک بر بیماری‌های روان به ویژه اختلال نقص توجه و بیش فعالی انجام گرفته است. در یک آزمایش که روی 250 کودک بیش فعال انجام شد؛ به خوبی نشان داده شد که نوروفیدبک می‌تواند به بهبود علائم ADHD، کمک کند. با این حال، مطالعاتی نیز هستند که استفاده از نوروفیدبک را برای درمان بیش فعالی تایید نمی‌کنند. بنابراین، با وجود اینکه نوروفیدبک کاملا از لحاظ علمی به رسمیت شناخته شده و تایید گردیده است؛ هنوز هم به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
دکتر نائومی استاینر، پزشک متخصص توسعه و رفتار در بیمارستان پزشکی بوستون، درباره تاثیر نوروفیدبک در درمان کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی مطالعات زیادی انجام داده است؛ و در حال حاضر در عمل بالینی خود از آن استفاده می‌کند. این پزشک معتقد است، این درمان توانایی بیماران را برای روشن کردن قسمت‌هایی از مغز و تمرکز طولانی‌تر بهبود می‌بخشد. همچنین، در طول تمرین، کودکان اتصالات عصبی جدیدی ایجاد می‌کنند؛ یعنی مدارهای جدیدی در مغزشان تشکیل می‌شود که بتوانند تمرکز را افزایش دهند. علاوه بر این، نوروفیدبک هیچ گونه عارضه جانبی منفی ندارد. بنابراین، استفاده از آن برای کودکان خطر آفرین نیست.
با این حال، دکتر مایرا مندز، روان‌شناس و برنامه‌ریز در مرکز توسعه کودک و خانواده سنت جان در سانتا مونیکا، کالیفرنیا، که با افراد مبتلا به ADHD کار می‌کند؛ عموما استفاده از نوروفیدبک را توصیه نمی‌کند. زیرا شواهد زیادی برای استفاده از نوروفیدبک در شرایطی مانند اضطراب و افسردگی وجود دارد. اما هنوز شواهد کافی برای استفاده از نوروفیدبک برای ADHD وجود ندارد. در نهایت، نوروفیدبک به‌عنوان یک روش درمانی نوین و غیر دارویی برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) می‌تواند گزینه‌ای مؤثر در بهبود علائم این اختلال باشد.
این روش با تنظیم فعالیت‌های مغزی، به کودکان کمک می‌کند تا توانایی تمرکز، کنترل رفتار و مدیریت هیجانات خود را افزایش دهند؛ با توجه به شواهد موجود و تحقیقات متعدد، نوروفیدبک می‌تواند به عنوان مکملی برای سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرد؛ و به کودکانی که به داروها پاسخ مثبت نشان نمی‌دهند، کمک شایانی کند. با این حال، نیاز به تحقیقات بیشتر برای بررسی تأثیرات بلند مدت این روش احساس می‌شود؛ تا بتوان از آن به طور مؤثرتر در درمان ADHD استفاده کرد.
